Kur Princi i Kurorës Saudite Mohammed bin Salman urdhëroi ndërtimin në rajonin e shkretë veriperëndimor të mbretërisë, ai kërkoi diçka aq ambicioze sa piramidat egjiptiane.
Kërkesës së tij arkitektë dhe urbanistë iu përgjigjën me plane për një qytet të tërë linear dhe brenda tij disa nga ndërtesat më të mëdha në botë: dy ndërtesa paralele 480 metra të larta, që shtrihen deri në 120 kilometra mbi terrenin bregdetar, malor dhe shkretëtirë dhe të lidhura. sipas shtigjeve, tregojnë dokumentet konfidenciale.
Qytet linear
Projekti quhet “Mirror Line”, pjesë e planit të bin Salmanit për të ndërtuar një lloj komuniteti linear. Projekti do të kushtojë rreth një miliard dollarë në total, dhe rreth pesë milionë njerëz do të mund të jetojnë në vendbanimin e pazakontë.
Një tren super i shpejtë do të lëvizë nën ndërtesat e pasqyruara, sipas planeve të krijuara vjeshtën e kaluar. Për konsum ushqimor, ndërtesat e vendbanimit do të kenë kopshte vertikale të integruara. Për argëtim, në Mirror Line është planifikuar një stadium i madh sportiv në një lartësi prej rreth 300 metrash mbi tokë. Do të ketë edhe një marinë për jahtet, e vendosur nën harqet e dy godinave.
Mirror Line është një nga një seri projektesh që përbëjnë Neom, një projekt ndërtimi ambicioz me përmasat e Masaçusets që Princi Mohammad dëshiron të diversifikojë ekonominë e mbretërisë tani shumë të varur nga nafta. Projekti Neom, në pronësi të fondit sovran të pasurisë së Arabisë Saudite, synon të tërheqë investime të huaja dhe të krijojë mijëra vende të reja pune.
Por tërheqja e investimeve të huaja deri më tani ka rezultuar mjaft e vështirë, për shkak të një nami të keq pas vrasjes së gazetari Jamal Khashoggi në 2018-ën.
Megjithatë, izolimi nga Perëndimi përfundoi javën e kaluar me një takim midis Bin Salman dhe Presidentit Joe Biden, i cili mund të ketë hapur rrugën për investime të reja të huaja në projektin Neom.
Me mbretërinë që përfiton shumë nga rritja e çmimeve të naftës, Princi Mohammed ka vazhduar të shtyjë planin e tij ambicioz, duke shpresuar ta kthejë vendin e tij në një nga destinacionet turistike dhe të biznesit më të vizituara të vendit, megjithëse planet janë ende subjekt ndryshimi.
Nuk është parë kurrë më parë
Nëse Arabia Saudite do të ketë vërtet sukses në ndërtimin e planifikuar, do të jetë diçka që nuk është parë ende në botë. Plani ambicioz tashmë po shkakton dhimbje koke për urbanistët dhe arkitektët. Një nga problemet është se si të përmbushet afati i vendosur nga vetë Princi, pasi duhet të ketë përfunduar gjithçka deri në vitin 2030 dhe si të zgjidhet problemi i miliona zogjve shtegtarë që kalojnë nëpër zonë.
Vlerësimet e para thonë se projekti do të duhet të ndërtohet me faza dhe se do të duhen të paktën 50 vjet për të përfunduar.
Punonjësit e Neom kanë shprehur shqetësimin nëse njerëzit do të duan të jetojnë në ndërtesa të larta pas pandemisë dhe nëse madhësia e pabesueshme e strukturës do të ndryshojë dinamikën e rrjedhës së ujërave nëntokësore dhe do të kufizojë lëvizjen e zogjve dhe kafshëve të tjera.
Dizajni i Mirror Line të kujton epokën para krizës financiare globale të zhvillimit masiv të pasurive të paluajtshme në Dubain fqinj, një qytet i lavdëruar nga Princi Mohammed për shpejtësinë dhe ambicien me të cilën po zhvillohet. Emirati ndërtoi kullën më të lartë në botë me 823 metra, një ishull në formë palme me vila dhe apartamente dhe një arkipelag për t’i ngjasuar një harte botërore.
Megjithatë, si në Dubai, jo të gjitha projektet e planifikuara në Arabinë Saudite do të përfundojnë domosdoshmërisht. Gjatë bumit të fundit të naftës, Arabia Saudite planifikoi të ndërtonte rrokaqiellin më të lartë në botë, i cili më vonë u pezullua. Neom ka kaluar tashmë një ndryshim në masterplanet dhe një eksod të punonjësve të huaj të frustruar me ritmin e zhvillimit dhe kulturës së menaxhimit.
Dizajn nga arkitektë amerikanë
Mirror Line u projektua nga studioja me bazë në SHBA, Morphosis Architects, e themeluar nga fituesi i Çmimit Pritzker Architecture, Thom Mayne, dhe përfshin të paktën nëntë konsulentë të tjerë të projektimit dhe inxhinierisë, duke përfshirë WSP Global me bazë në Montreal dhe Thornton Tomasetti me bazë në New York.
“Ata duan të ndërtojnë diçka që nuk është parë kurrë më parë,” tha Javier Quintana de Uña, drejtor ekzekutiv i Këshillit për Ndërtesat e Larta dhe Habitatin Urban, një organizatë jofitimprurëse me bazë në Çikago.
Nëse kompletohet plotësisht, Linja e Pasqyrës do të shtrihet nga Gjiri i Akaba dhe do të përgjysmojë vargun malor që kalon përgjatë bregut. Do të vazhdojë në lindje përmes një resorti malor dhe kompleksit që strehon qeverinë e Arabisë Saudite deri në një “aerotropol” në fushat e shkretëtirës, thuhet në dokumente.
I gjithë plani linear prej 120 kilometrash njihet si Linja. Është një koncept që i ka interesuar urbanistët për më shumë se njëqind vjet. Në 1882, arkitekti spanjoll Arturo Soria y Mata propozoi ndërtimin e një vendbanimi të zgjatur urban që frymëzoi rrethin e Madridit – “Ciudad Lineal”.
Princi Mohammed paraqiti për herë të parë idenë e tij për një qytet linear, pa makina dhe pa ndotje, në janar 2021. Në video, ai e quajti idenë një evolucion në arritjet njerëzore, të ngjashme me zbulimin e penicilinës dhe uljes në hënë, dhe një mënyrë për të shpëtuar jetë që përndryshe mund të humbasin për shkak të ndotjes dhe aksidenteve të trafikut.
“Projekti Line është një revolucion qytetërues që i vendos njerëzit në radhë të parë”, tha ai në video.
Por vetëm një vit më parë, Neom u përball me kritika nga grupet e të drejtave të njeriut për zhvendosjen e detyruar të një populli indigjen nga toka e tyre, gjë që bëri që forcat e sigurisë të qëllonin një banor.
Në video, Princi Mohammed tha se Linja synon të mundësojë miliona banorë të takohen brenda një shëtitjeje pesëminutëshe çdo ditë dhe të udhëtojnë nga njëri skaj në tjetrin në 20 minuta. Projekti do të mundësohet nga energjia e rinovueshme dhe do të mbrojë natyrën në veriperëndimin e pacenuar. Planifikuesit urban fillimisht parashikuan komunitete të shpërndara përgjatë vijës.
Por në një takim privat, princi u tha njerëzve që punonin në The Line të mendonin me guxim për arkitekturën, duke shtuar: “Unë dua të ndërtoj piramidat e mia”.
Për të ushqyer njerëzit, perimet e rritura në kopshte vertikale do të “rriten dhe korren në mënyrë autonome” dhe do të transportohen në “mensat e komunitetit” dhe “kuzhinat për jetesë të përbashkët”, tregojnë dokumentet. Qiramarrësit do të paguajnë një abonim për mëngjes, drekë dhe darkë.
Një nga sfidat më të mëdha për një strukturë të përbërë nga dy ndërtesa të larta që shkojnë paralel me njëra-tjetrën është hija që krijohet. Mungesa e dritës së diellit mund të jetë e dëmshme për shëndetin, thuhet në dokumente.
Projekti gjithashtu përballet me një sfidë me të cilën ndërtuesit zakonisht nuk e kanë problem: lakimin e Tokës.
Meqenëse toka përkulet rreth 20 centimetra çdo 1.6 kilometra, projektuesit propozojnë të lihet një boshllëk në krye të modulit 790 metra për të lejuar që struktura të përkulet për të ndjekur formën e Tokës./tesheshi/
