Në parashikimin për zhvillimin e energjetikës globale, të përgatitur nga kompania britanike e naftës British Petrolium (BP), theksohet në mënyrë të veçantë se Turkmenistani gjatë viteve të ardhshme do të luajë një rol në rritje në tregun ndërkombëtar të energjisë. Duke komentuar parashikimet britanike Ashgabad-i deklaroi pa modesti false: vëllimi i burimeve të vendit është i mjaftueshëm për të plotësuar nevojat e Kinës, Rusisë, Iranit dhe Evropës të marrë së bashku.
Kjo në vetvete është një deklaratë mjaft absurde, meqenëse Turkmenistani renditet në vendin e katërt përkatësisht rezervave zotëruese të lëndës djegëse blu (gazit natyror) – të tilla janë të dhënat e po asaj kompanie British Petrolium (BP). Prodhuesit më të mëdhenj të gazit natyror në botë janë Rusia dhe Irani. Sipas llogaritjeve të ekspertëve ndërkombëtarë, Ashgabad-i kontrollon rreth 12% të rezervave globale të gazit. Megjithatë, shumica e ekspertëve kanë vënë në pikëpyetje edhe këto shifra. Midis tyre është analisti rus i Fondacionit të sigurisë energjetike Aleksandër Paseçnik:
– Po, me të vërtetë, Turkmenistani ka gaz natyror. Rezervat e tij janë të mëdha, por nuk kanë gjasa megjithatë që vëllimi i tyre të përkojë me vlerësimet e bëra nga auditorët e huaj. Këto vlerësime janë seriozisht të ekzagjeruara. Të konfirmohet se Turkmenistani do të mund të zerë ato tregje ku është prezent gazi rus, kjo do të ishte krejtësisht e pabesueshme. Sepse, së pari, Turkmenistani ka kapacitete të kufizuara prodhimi. Dhe, së dyti, ka tejet të kufizuara kapacitetet e tranzitit dhe transportimit të lëndës djegëse blu.
Tani Ashgabad-i po mishëron në jetë projektin e ndërtimit të gazsjellësit më të gjatë në vend – “Lindje-Perëndim” (russ. «Восток-Запад»). Tubacioni me një shtrirje prej gati një mijë kilometra destinohet të bashkojë në një rreth (unazë) të vetëm të gjitha rrjetet lokale të gazit dhe të krijojë sistemin e daljes së burimeve turkmene të energjisë në tregjet ndërkombëtare. Autoritetet lokale janë mëse të bindura se projekti i ri do t’i hapë gazit vendas në vitin 2015 dy rrugë të reja: në Lindje dhe në Evropë. Megjithatë, duhet thënë, se shumë ekspertë i vlerësojnë me skepticizëm këto plane. Sepse në të vërtetë Turkmenistani, siç ironizojnë ekspertët, ka marrë statusin e “përrallëtarit” që në vitin 2009. Atëhere vendi u përpoq të argumentojë se vendburimi i hidrokarbureve Jolotan-Osmani Jugor (russ. Южный Иолотань-Осман) është i katërti në botë përkatësisht madhësisë së vet. Por më vonë u zbulua se të dhënat mbi rezervat e deklaruara të gazit ishin të falsifikuara, kurse shifrat të zmadhura të paktën 2-3 herë. Megjithatë vendburimi i sipërpërmendur mban me të vërtetë më shumë gaz se të gjitha vendburimet e tjera të Turkmenistanit të marra në total. Por çështja nuk qëndron vetëm tek vëllimet disponuese të gazit natyror, – shprehet me bindje Drejtori i Institutit të Energjetikës Kombëtare, Sergei Pravosudov:
– Problemi kryesor i rezervave të gazit të Turkmenistanit qëndron në cilësinë e tij. Rezervat e reja, të cilat janë gjetur kohët e fundit në këtë vend, ndodhen në një thellësi prej më shumë se tre ose katër kilometrash dhe ky gaz përmban sulfide hidrogjeni. Për nxjerrjen e tij do të duhet, së pari, të shpohen puse shumë të thella, dhe, së dyti, të instalohen pajisje për pastimin e tij prej sulfideve të hidrogjenit. Kurse kjo është një punë fort e kushtueshme. Kështu që gaz në Turkmenistan, natyrisht, ka shumë, por ai do të kenë gazin më të shtrenjtë në botë.
