Dispozitat rreth “Garave”
Garat e lejuara
Garat e lejuara janë ato gara për të cilat kemi argumente të qarta në lejimin e tyre. Pejgamberi, s.a.v.s. ka thënë:
“Nuk ka gara përveç në tre lloje: gara me deve, gara me kuaj dhe gara në gjuajtje me hark.”
Dispozita e marrjes së shpërblimit në këto lloje të garave, ka disa raste:
1. Nëse garat financohen nga udhëheqësi i vendit ose zëvendësi i tij, në këtë rast lejohet me konsensus të dijetarëve islam.
2. Nëse garat financohen nga vetë garuesit, në këtë rast lejohet.
3. Nëse garat financohen nga ndonjëri nga garuesit, në këtë rast lejohet.
4. Nëse garat financohen nga një palë e tretë e jo nga garuesit, edhe në këtë rast lejohet.
Argument për këtë është hadithi i lartë përmendur. : “Nuk ka gara përveç në tre lloje: gara me deve, gara me kuaj dhe gara në gjuajtje me hark.”
Garat e ndaluara
Gara të ndaluara janë të gjitha ato gara të cilat janë të ndaluara me argument nga Kurani dhe hadithi profetik, psh: gara me lojërat me zar(kub) dhe shah ose ndonjë garë që përfshin dëme apo lëndime trupore si: boks apo mundje, të cilat qojnë në prishje e shkatërrim të fesë apo nderit tuaj.
Këto gara janë të ndaluara në të gjitha format e të vepruarit, në të dy rastet janë të ndaluara si me shpërblim por edhe pa shpërblim.
Garimet e lejuara, të cilat nuk janë të përmendura në hadithin e lartë përmendur, e të cilat nuk janë në kundërshtim me dispozitat e fesë. Në mesin e garave të lejuara janë të gjitha ato gara të cilat nuk janë në kundërshtim me rregullat dhe parimet e fesë islame, si: loja me top në të gjitha mënyrat e saja, vrapimi, notimi dhe të ngjashme me këto.
Kusht për lejimin e këtyre garave është që të mos neglizhohet namazi për shkak të tyre, apo të mos agjërohet Ramazani për shkak të angazhimeve me to, apo të veprohet ndonjë veprim i ndaluar gjatë garimit, siç janë shpenzimet e shumta në gara.
Dispozita e marrjes së shpërblimit në këto lloje të garave, ka disa raste:
1. Nëse gara financohet nga udhëheqësi i vendit ose zëvendësi i tij, në këtë rast lejohet me konsensus të dijetarëve islam, sepse në këtë mënyrë nuk hyjnë në lojëra të fatit.
2. Nëse gara financohet nga të gjithë garuesit, dhe secili nga ta participon në financimin e garës, në këtë rast nuk lejohet me koncenzus të dijetarëve islam, ngase gara e këtillë është nga lojërat e fatit.
3. Nëse gara financohet nga një palë e tretë e jo nga garuesit, në këtë rast lejohet.
4. Nëse gara është financuar nga njëri prej garuesve, për shembull, nëse thotë: “Nëse ti fiton, unë do të jap një shumë të caktuar, ndërkaq nëse unë fitoj, ti nuk do të marrësh asgjë. Në këtë rast kemi dy mendime të juristëve fetar për këtë:
Mendimi i parë – Kjo mënyrë nuk lejohet, ngase nuk është në përputhje me rregullat dhe dispozitat e fesë. Këtë mendim e përkrahin katër shkollat juridike fetare.
Mendimi i dytë – Lejohet kjo mënyrë. Të këtij mendimi janë disa jurist fetarë dhe të këtij mendimi kemi edhe disa jurist bashkëkohor. Por mendimi i parë është më i qëlluar dhe është më i saktë.
Garat e diturisë
Është debatuar në mesin e juristëve fetar çështja e garave të diturisë, dhe financimi i tyre, ose ndihma dhe përkrahje e tyre, me qëllim mbështetje për të arritur deri te mësimi i fesë, nxënja përmendësh dhe shpërndarja e saj tek të tjerët, dhe për këtë kemi dy mendime të juristëve fetar:
Mendimi i parë – Lejohen garat e diturisë me shpërblim. Të këtij mendimi janë medhhebi Hanefi, Ibn Tejmija, dhe disa jurist tjerë.
Mendimi i dytë – Nuk lejohet. Këtë mendim e përkrahin shumica e juristëve fetar. Por mendimi i parë është më i qëlluar dhe është më i saktë. (Allahu e di më së miri).
Shkroi: Shejh Fehd el- Ammari. (Gjykatës në gjykatën e Mekës)
Përktheu: Fuad Ferati
