Rënia e përgjakshme e Jerusalemit nga kryqtarët e krishterë më 15 korrik 1099 ishte një nga ditët më të errëta në historinë islame.
Kulmi i Kryqëzatës së Parë, pushtimi i Jeruzalemit u karakterizua nga vrasje dhe shkatërrime të paarsyeshme, të cilat u pranuan lehtësisht nga ata që luftuan në anën e krishterë, siç përshkroi një dëshmitar okular:
“Tani që njerëzit tanë kishin në dorë muret dhe kullat, duheshin parë pamje të mrekullueshme. Disa nga njerëzit tanë i prenë kokat armiqve tanë, të tjerë i gjuajtën me shigjeta, të tjerë i torturuan më gjatë duke i hedhur në flakë.
“Në rrugët e qytetit duheshin parë grumbuj kokash, duarsh dhe këmbësh. Ishte e nevojshme të zgjidhni rrugën mbi trupat e njerëzve dhe kuajve.
Por këto ishin gjëra të vogla në krahasim me atë që ndodhi në tempullin e Solomonit, ku njerëzit hipën në gjak deri në gjunjë dhe frerët e nuses. Në të vërtetë, ishte një gjykim i drejtë dhe madhështor i Zotit që ky vend të mbushej me gjakun e jobesimtarëve pasi kishte vuajtur kaq gjatë nga blasfemitë e tyre.”
Kryqëzata e Parë
Në vitin 1095, Papa Urban II bëri thirrje për një fushatë fetare dhe ushtarake për të rimarrë Jerusalemin nga saraçenët (muslimanët).
Arsyet pas kësaj Kryqëzate ishin komplekse, por mes tyre ishin entuziazmi fetar; dëshira për t’u ardhur në ndihmë pelegrinëve të krishterë që gjoja po persekutoheshin; zgjerimi territorial; dhe nevoja për të dërguar kalorës të mundshëm të krishterë në një mision të huaj.
Papa u premtoi atyre që dolën vullnetarë për kryqëzatën shpëtimin në ahiret dhe perspektivën e pasurisë në këtë jetë.
Ai tha: “Ata që janë mësuar padrejtësisht të bëjnë luftë private kundër besimtarëve, tani le të shkojnë kundër pabesimtarëve dhe ta përfundojnë me fitore këtë luftë që duhej të kishte filluar shumë kohë më parë.
“Ata që për një kohë kanë qenë grabitës le të bëhen kalorës. Ata që kanë luftuar kundër vëllezërve dhe të afërmve, le të luftojnë tani në mënyrën e duhur kundër barbarëve. Le të marrin shpërblimin e përjetshëm ata që kanë shërbyer si mercenarë me pagesë të vogël.”
Injoranca e përhapur
Të krishterët ishin kryesisht injorantë për Islamin dhe besonin se muslimanët adhuronin Muhamedin. Dhe urrejtja e tyre ishte ngjallur nga luftimet e ashpra kundër muslimanëve, të cilat tashmë ishin zhvilluar në Spanjën e sotme.
Ndërkohë, muslimanët i shihnin kryqtarët si egërsira të vrazhda dhe injorante me një kulturë inferiore ndaj tyre.
Kur muslimanët pushtuan Jeruzalemin në 637, ata lejuan hebrenjtë të ktheheshin në qytet (ata ishin dëbuar në vitin 136 nga perandori romak Hadriani) dhe kishte një shkallë përgjithësisht të lartë të tolerancës fetare nën udhëheqjen myslimane. Të krishterët, për shembull, u lejuan të vizitonin vendet e tyre të shenjta.
Por me nisjen e Kryqëzatës së Parë, bota myslimane u nda në: Jerusalemi u kontrollua nga selxhukët dhe Fatimidët shiitë, Kalifati i të cilëve ishte i vendosur në Kajro, që në vitin 1098.
Muslimanët ishin të ndarë, ndërsa kryqtarët përparonin në Lindjen e Mesme, ata ndonjëherë mirëpriteshin edhe nga muslimanët që u bashkuan me ta kundër armiqve të tyre myslimanë.
Kryqtarët ishin nisur nga Evropa me 5,000 kalorës dhe 30,000 këmbësorë, shumica francezë, dhe ndërsa përparonin ata vranë dhe plaçkitën, duke vrarë veçanërisht shumë hebrenj. Megjithatë ata tërhoqën një numër më të madh, kryesisht fshatarë dhe turma.
Në fakt, sjellja e tyre ishte aq e padisiplinuar saqë kur mbërritën në Konstandinopojë, Perandori i krishterë ortodoks bizantin i lëvizi me shpejtësi.
Tashmë guvernatori fatimid i Jeruzalemit priste një sulm dhe kishte dëbuar të krishterët ortodoksë në përgatitje për të mbrojtur qytetin.
Por ai do të duhej të priste sepse kryqtarët u vonuan nga rrethimi i Antiokisë, i cili zgjati tetë muaj përpara se të pushonte për gjashtë muaj të tjerë, përpara se të fillonin më në fund sulmin e tyre në Jerusalem.
Therje dhe masakër
Më 7 qershor 1099, 12,000 kryqtarë ishin pranë Jeruzalemit për herë të parë. Më pas ata filluan një rrethim relativisht të shkurtër prej një muaji dhe vendosën të sulmojnë herët për shkak të mungesës së ujit.
Ata ndërtuan kulla rrethimi për të sulmuar muret e qytetit me sulmin përfundimtar që vinte më 14 korrik. Pasoi një masakër e madhe dhe qyteti u plaçkit. Masakra ishte e tmerrshme pasi hebrenjtë dhe muslimanët u vranë nga shpata. Të krishterët e qytetit u kursyen vetëm sepse ishin dëbuar tashmë.
Një erë e keqe e madhe mbeti mbi qytet për ditë të tëra me ndoshta 10,000 të vdekur. Historiani Ibn Athir tha: “Ishte mosmarrëveshja midis princave muslimanë që u mundësoi frankëve të pushtonin vendin”.
Kryqtarët do ta mbanin Jeruzalemin për gati 90 vjet përpara se lideri i madh musliman Salahudin al-Ayyubi ta merrte atë në vitin 1187. Ndryshe nga masakra e kryqtarëve, gjenerali mysliman do të tregonte mëshirë për ata që pushtoi.
