Gjuha Badeshi flitej gjerësisht në një luginë të largët të mbuluar me borë, thellë në malet e Pakistanit verior. Por tani konsiderohet i zhdukur, nëse përjashtojmë tre njerëzit që janë të vetmit që tani e flasin atë.
Madje, siç shkruajnë mediat e huaja, një etnolog, i cili rendit të gjitha gjuhët e botës, thotë se nuk ka folës të njohur për tre ose më shumë gjenerata.
Por në luginën Bishigram, gjenden tre burra të moshuar që ende mund të flasin në Badeshi – ata mund t’i dëgjoni në videon më poshtë.
“Një gjeneratë më parë, Badeshi flitej në të gjithë fshatin”, thotë Rahim Gul. Ai nuk e di sa i vjetër është, por duket se është mbi 70 vjeç.
“Por pastaj sollëm gra nga fshatrat e tjerë [për martesë] të cilët flisnin gjuhën Torwali. Fëmijët e tyre folën në gjuhën e tyre amtare, kështu që gjuha jonë filloi të vdiste”, rrëfen ai.
Torwali është gjuha dominuese në zonë.
“Tani fëmijët tanë dhe fëmijët e tyre flasin Torwali”, thotë gjithashtu Said Gul, kushëriri i parë i Rahim Gul. “Pra, kush duhet ta flasim gjuhën tonë?”
Said Gul gjithashtu nuk e njeh moshën e tij. Kur tha se ishte 40 vjeç, dikush e korrigjoi atë. “Më shumë si 80!” Said Gul shpejt u kthye prapa, “Jo, mund të jetë 50, por jo 80!”
Nuk ka vende pune në këtë zonë, kështu që këta burra kanë kaluar shumë kohë në zonën turistike Swat, ku ata kanë zgjedhur gjuhën Pashto, dhe kjo është kryesisht se si ata komunikojnë.
Por për shkak të mungesës së mundësive për përdorimin e Badeshit, gjatë këtyre dekadave, edhe këta tre burra kanë filluar të harrojnë gjuhën.
Ndërsa ata po flisnin Badeshi, Rahim Gul dhe Said Gul rregullisht harruan një fjalë ose dy, dhe mund të mbanin mend vetëm pasi ia kujtonte tjetri.
Rahim Gul ka një djalë, i cili ka pesë fëmijë të tij, por të gjithë flasin Torwali.
“Nëna ime ishte një folëse Torwali, kështu që prindërit e mi nuk flisnin asnjë fjalë Badeshi në shtëpi, nuk kisha mundësi ta mësoja në fëmijëri, por dija disa fjalë, por nuk e di gjuhën. fëmijët e mi flasin Torwali”.
“Më vjen keq, por tani që jam 32 nuk ka asnjë shans që të mund të mësoj Badeshi. Jam shumë i pikëlluar në perspektivën që kjo gjuhë do të vdesë me babanë tim”.
Ndërkohë Sagar Zaman, një gjuhëtar i lidhur me Forumin për Iniciativën Gjuhësore, një organizatë joqeveritare e dedikuar për promovimin dhe ruajtjen e gjuhëve të rrezikuara të Pakistanit.
“Kam udhëtuar për këtë luginë tri herë, por banorët hezitonin ta flisnin këtë gjuhë para meje”, thotë ai.
“Gjuhëtarë të tjerë dhe unë mundem të mbledhim njëqind fjalë të tilla që sugjeronin se kjo gjuhë i përket familjes indo-ariane të gjuhëve”.
Sipas tij, ndoshta është tepër vonë për të shpëtuar Badeshi, por së paku mund të mësosh disa fjalë për të mbajtur gjallë kujtimin e gjuhës.
