Qasja e Ibn Khaldun për “koronavirusin”(pandeminë)

Epidemia e koronavirusit COVID-19, e cila ka goditur njerëzimin, ka mbuluar, në shkallë globale, të gjitha segmentet e jetës sonë që nga momenti i parë i shfaqjes, dhe në një mënyrë të paparë.

Edhe pse jemi mësuar disi me të, numri i vdekjeve të regjistruara çdo ditë i tejkalon ato të regjistruara në luftërat dhe katastrofat më të mëdha.

Ajo që është edhe më e keqe është fakti se numri i vdekjeve të vazhdueshme – derisa të marrë të dashurit tanë – bëhet një jetë e zakonshme e përditshme ose diçka që merret si e mirëqenë. Sidoqoftë, kjo murtajë po merr një numër të madh të jetëve njerëzore me kalimin e kohës.

Paradoksi për këtë çështje është se ngjarje të ngjashme me shumë epidemi tashmë kanë ndodhur gjatë historisë, dhe vdekjet kryesore që rezultojnë nga epidemitë kanë ndryshuar karakteristikat e popullsisë dhe madje kanë shkaktuar kolapsin dhe zhdukjen e vendeve, qyteteve dhe shoqërive të tëra. Por shfaqjet e këtyre ndryshime, ose efektet e shkaktuara nga epidemia, nuk janë regjistruar gjatë historisë siç duhet, ose mund të jenë regjistruar, por janë harruar dhe neglizhuar nga brezat dhe shoqëritë që kanë ardhur më pas.

Kështu, për shembull, nuk ka diskutim mbi ndikimin e epidemisë së gripit spanjoll në fundin e Luftës së Parë Botërore. Megjithëse gripi spanjoll kishte pushtuar botën më shumë se vetë lufta, ne zbulojmë se më vonë askush nuk e përmend apo e mban mend atë, edhe pse fundi i luftës ishte pasojë e ndikimit të kësaj epidemie.

Për shembull, shumica e njerëzve mbajnë mend emrin e sociologut botëror Max Ëeber i cili vdiq gjatë Luftës së Parë Botërore, por pak e dinë ose e mbajnë mend se vdekja e tij ishte rezultat i epidemisë së gripit spanjoll.

Në këtë drejtim, mund të jetë e rëndësishme të shikojmë vlerësimet e Ibn Khaldunit për ndikimin e heshtur të epidemive (pandemive) në ndryshimin e strukturave shoqërore gjatë historisë, veçanërisht pasi ai konsiderohet si një nga emrat e botës që e shikonte historinë “nga lart dhe vëzhgonte me kujdes kushtet dhe zakonet”, për të mos përmendur që edhe vetë Ibn Khaldun dhe familja e tij u prekën nga një nga epidemitë e shekullit XIV.

Ibn Khaldun humbi babanë, nënën dhe shumë anëtarë të familjes së tij për shkak të epidemisë. Ndaj, në atë kohë ai po përpiqej të kuptonte ngjarjet dhe ndryshimet që ndodhën për shkak të saj si dhe ndryshimet në pamjen e epokës së tij në fundi i shekullit të 14-të.

Ai vuri në dukje një ndryshim të plotë të situatës në Magrebin Arab, duke thënë: “Sa i përket kësaj periudhe, e cila është fundi i shekullit të tetë Hixhri (shekulli i 14 -të pas Krishtit), kushtet në Magreb në përgjithësi kanë ndryshuar. Në mesin e këtij shekulli të 8-të Hixhri, vendi, në lindje dhe perëndim, u godit nga një murtajë që shkatërroi kombet, mori breza dhe varrosi dhe fshiu shumë bukuri shoqërore (qytetëruese). Pandemia erdhi në shtetet në kohën e zenitit të tyre dhe kulmin e përparimit, kështu që u shkurtoi hijet, u zvogëluan kufijtë, dobësoi fuqinë e tyre dhe i la ata të prishen.

Vendi mbeti pa njerëz, qytetet dhe fabrikat u shkatërruan, rrugët dhe monumentet u fshinë, shtëpitë u braktisën, shtetet dhe fiset u dobësuan dhe popullsia ndryshoi plotësisht. Ishte sikur gjuha e universit dukej duke thirrur në një botë që kishte rënë në apati dhe depresion, dhe më pas nxitoi me përgjigjen: “Allahu është trashëgimtari i Tokës dhe çfarë është në të!’

Kushtet ndryshuan plotësisht, sikur të ishte një krijim krejt i ri dhe një botë e re.

Ibn Khaldun thekson se në Mukaddima-n e tij ai do të flasë për ndryshimet që shkakton epidemia tek njerëzit, toka, individët, popujt, kushtet, zakonet, besimet dhe doktrinat, dhe se ai do të ndjekë modelin e bërë nga Al-Mas ‘ udi (330 para Krishtit) në librin e tij Murujuz-zeheb.

Ibn Khaldun e ka parë gjithmonë historinë si një luftë për pushtet ose një ndryshim të njerëzve dhe sundimtarëve / shteteve, dhe ai ishte i njohur për përpjekjen për të eksploruar dinamikat themelore dhe për të zbuluar ligjet historike brenda të cilave ndodh ky ndryshim alternativ dhe i vazhdueshëm i popujve dhe shteteve.

Eshtë e qartë se Ibn Khaldun ndjeu ndikimin e madh të epidemisë në këtë drejtim, gjë që bëri që edhe një qasje teorike ndaj kësaj çështje të ishte e kotë.

Edhe pse epidemia duket si një ndëshkim për themelimin dhe ndërtimin e qyteteve pa vlerësime të sakta dhe konsideratë të mjaftueshme për natyrën dhe njeriun, ajo gjithashtu ofron një mësim për ata që kanë mbetur, atë ndërtim dhe urbanizim, të cilit njeriu i ka kushtuar gjithë jetën dhe përpjekje, që shpejt kthehet në hiç dhe kotësi.

Në thelb, njeriu nuk zotëron asgjë nga të gjitha gjërat që njerëzit kanë mbledhur dhe blerë në tokë, duke vrarë dhe shkatërruar njëri -tjetrin për të garuar dhe konkurruar mbi ato gjëra. /tesheshi.com/