Rialit iranian dhe dinari i Kuvajtit që përfaqësojnë botë të ndryshme
Vendosni në mendjen tuaj monedhën më të fortë dhe më të dobët në botë. Domethënë ato që kanë vlerën më të shtrenjtë dhe më të lirë sipas kurseve ndërkombëtare. Financiarisht, ato janë dy botë krejtësisht të ndryshme: Ju duhen 136.477 njësi të monedhës “të lirë” për të blerë një njësi të vetme “të shtrenjtë”. E megjithatë, këto dy botë të ndryshme janë vetëm 58 kilometra larg njëra-tjetrës!
Dy skajet e sistemit monetar global
Me dinarin, kuvajtitët gëzojnë monedhën më të fuqishme në botë, pasi për të blerë një dinar të vetëm duhet të shpenzohen 3.14 euro. Në të kundërt, riali i Iranit është aq i nënvlerësuar sa që duhen 43,420 rialë për të blerë një euro të vetme. Kjo… afërsi i jep edhe më shumë kripë e piper historisë. Të dy shtetet kufizohen nga Gjiri Persik i ngopur me naftë, Kuvajti në brigjet e tij veriperëndimore dhe Irani në brigjet e tij lindore. Ndërthuret midis tyre vija bregdetare shumë e shkurtër e Irakut (zona e portit të Basrës), e gjatë vetëm 58 km. Pavarësisht se të dyja ekonomitë mbështeten shumë në eksportet e naftës, kjo është e vetmja ngjashmëri e tyre.
Emri rial është shumë i vjetër për Iranin. Ajo u përdor për herë të parë në 1798, por u zëvendësua nga një emërtim i ri monedhe, kiran, në 1825. Duhej të paktën një shekull para se të kthehej në çantat e Perandorisë Persiane. Në vitin 1932, së bashku me reformat e tjera ekonomike dhe bankare, Shahu i atëhershëm Reza Khan Pahlavi vendosi të miratojë rialin për të lidhur vendin e tij me sistemin financiar ndërkombëtar. Në fillim të jetës së tij, riali ishte i lidhur me paundin britanik me një kurs këmbimi fillestar prej 1 paund=59.75 rial. Në vitin 1945, me përfundimin e Luftës së Dytë Botërore, u bë lidhja me dollarin amerikan (me kurs 1 dollar = 32,25 rial).
Sot, 100,000 rialët iranianë kanë një vlerë të barabartë me 2.30 euro.
Një monedhë e fortë dhe e vlefshme
Pak kilometra më në perëndim, në Kuvajt, situata është 100% ndryshe. Dinari u miratua si monedhë në vitin 1961, kur zëvendësoi rupinë e Gjirit, një monedhë vendase e të gjitha monarkive arabe në pjesën perëndimore të Gjirit Persik, e cila ishte e lidhur me rupinë indiane. Kursi fillestar i këmbimit ndaj sterlinës ishte 1:1, një shenjë se sa optimistë ishin kuvajtitët për kontrollin e ekonomisë së tyre.
Në të vërtetë, Kuvajti kishte të gjitha kushtet për të stabilizuar monedhën e tij në nivele më të larta. Eksportet e mëdha të naftës i lejojnë qeverisë të mbajë një pjesë të madhe të të ardhurave të saj në valutë të huaj, gjë që rrit vlerën e dinarit. Monedha nuk është e lidhur ekskluzivisht me asnjë nga monedhat e forta të botës. Popullsia e ulët e vendit dhe PBB-ja e lartë rritin fuqinë blerëse. Dhe për shkak të popullsisë së saj relativisht të vogël (pak mbi tre milionë) nuk ka nevojë të printojë sasi të mëdha monedhe, kështu që ka më pak presione inflacioniste.
Dhjetë dinarë ndërrohen me 32.30 euro. /tesheshi.com/
