Edhe njëherë shtrohet çështje: reale apo thjesht verbale?
Janë bërë gati tetë muaj që kur zëdhënësja e qeverisë së Kosovës, Rozafa Kelmendi, njoftoi se vendi do të padisë Serbinë për gjenocid në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë në Hagë, shkruan Al Jazeera.
Ky nuk ishte njoftimi i parë nga Kosova për këtë temë, sepse 2 vite e gjysmë më parë, kryetari i atëhershëm i Kuvendit, Kadri Veseli kishte paralajmëruar një lëvizje të ngjashme të autoriteteve kosovare, të cilat siç u tha, do të kërkonin drejtësi për 186 masakrat gjatë viteve ‘89-‘99 në Kosovë, të kryera nga forcat serbe.
Mirëpo, pas njoftimit të Veselit nuk ka ndodhur asgjë, përveç se ai është arrestuar personalisht me akuzën se në kohën kur ishte pjesëtar i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ka kryer krime lufte dhe krime kundër njerëzimit.
Historia e padisë së Kosovës për gjenocid është rishfaqur pasi kabineti i kryeministrit Albin Kurti mori pushtetin në Kosovë në mars të këtij viti, pas fitores së Lëvizjes Vetëvendosje në zgjedhje.
“Para nisjes së padisë duhet të finalizohet plani i punës, i cili përmban shumë aspekte teknike. Ne besojmë se në Kosovë ka pasur gjenocid dhe do të mundohemi ta dëshmojmë. Eshtë një proces i gjatë, kompleks dhe shumë i ndjeshëm, ndaj do të marrë kohë”, tha Kelmendi në maj, duke paralajmëruar fillimin e padisë.
“Dhe përsëri, asgjë nuk ndodhi… Të paktën ende jo”.
Pas reagimeve të para nga Kosova, Serbia e më gjerë, autoritetet në Prishtinë e ngrinë historinë e padisë për gjenocid. Kohët e fundit ato pothuajse nuk ekzistojnë, kështu që shtrohet pyetja nëse qeveria e Kurtit ka ndërmend ta vijojë inisiativën, pasi sipas shumë ekspertëve, janë sipërmarrje shumë të rrezikshme në të cilën Kosova mund të fitojë shumë, por edhe të humbasë.
Disa zëra pohojnë se paditë, të paktën tani për tani, nuk do të jenë, për disa arsye. Gjëja më e rëndësishme është se ekziston një skepticizëm i përhapur nëse do të arrijnë një rezultat të kënaqshëm në Kosovë. Dhe e pakënaqshme, nga ana tjetër, do të kishte pasoja të mëdha të dëmshme për vendin dhe marrëdhëniet e tij me Serbinë, në një periudhë në të cilën bisedimet mes dy palëve janë në ngërç të plotë.
Bekim Blakaj, drejtor i Fondit për të Drejtën Humanitare në Prishtinë, thotë se dyshon se paditë, në fakt, do të ndodhin ndonjëherë.
“Kjo nuk është hera e parë që një njoftim i tillë përdoret për të fituar disa pikë politike”, tha Blakaj për Al Jazeera.
“Këtë e ka përmendur disa herë edhe ish-presidenti (Hashim) Thaçi, si dhe kryeparlamentari. Kjo përdorej shumë shpesh. Dhe tani, qeveria e re po bën sërish të njëjtën gjë”, shtoi ai.
Ndryshe nga shembujt e mëparshëm, vijon ai, këtë herë qeveria, pas marrjes së detyrës, ka ndërmarrë disa hapa për krijimin e disa organeve vendase, siç është Instituti i Kërkimeve të Krimeve të Luftës, dhe më pas ka nisur një iniciativë për hartimin e një strategjie kombëtare për t’u përballur me të shkuarën.
“Por, për momentin nuk ka veprime konkrete që mund të çojnë në mendimin se do të fillojë procesi gjyqësor, ose të paktën do të fillojnë përgatitjet për të. Gjithçka ka mbetur në nivel verbal dhe së fundmi dhe ky ëshët shuar. Prandaj, unë personalisht mendoj se padia kundër Serbisë nuk do të fillojë kurrë të përgatitet. Kjo do të mund të ishte e mundur vetëm në kuadër të fitimit të disa pikëve të reja politike”, thekson Blakaj.
Sipas tij, është më mirë që Kosova të mos iniciojë një proces gjyqësor, sepse “ka pak mundësi që ajo të jetë e frytshme”.
“Duke marrë parasysh praktikën e Bosnjës dhe Kroacisë, nuk besoj se kjo padi edhe nëse do të ngrihej do të kishte sukses. Dhe atëherë, gjithçka do të ishte kundërproduktive. Zoti dhëntë që të jetë kështu, sepse kjo do t’i jepte hapësirë Serbisë për të mohuar të gjitha krimet e bëra në Kosovë, dhe të tilla kishte shumë. Bosnja ka pasur shumë viktima, por ka pasur shumë viktima dhe në Kosovë. Shanset që padia të ketë sukses 22-23 vjet më vonë janë të pakta. Shumë dëshmitarë kanë vdekur, shumë nuk mbahen mend më, kështu që nuk do të isha optimist për përfundimin”, tha Blakaj.
Sapo pati njoftime se Kosova do të bëjë padi, u lind pyetja se si do ta bëjë këtë, pasi nuk është anëtare e Kombeve të Bashkuara, në kuadër të së cilës funksionon Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë. Edhe pse kanë filluar të dalin ide se disa vende të tjera, si Shqipëria, mund ta bëjnë këtë në emër të Kosovës, pyetja mbetet pa përgjigje.
Kjo është arsyeja pse Nexhmedin Spahiu, profesor i shkencave politike në Universitetin e Prishtinës, pretendon se historia e padisë do të mbetet vetëm një histori.
“Mendoj se nuk ishte serioze që qeveria e Kosovës të shpallte një padi. Ishte diçka e destinuar për përdorim të brendshëm dhe jo realisht shpallja e padisë”, thotë ai.
“Kosova nuk është anëtare e Kombeve të Bashkuara, as e Këshillit të Evropës, as e shumë organizatave ndërkombëtare. Nuk është thënë se në çfarë cilësie do të bëjë padi Kosova, kur nuk është anëtare e shumë organizatave. Prandaj nuk është serioze që në fillim”, shtoi ai.
Spahiu është i mendimit se vetëm ngritja e padisë do të shkaktonte probleme shtesë në marrëdhëniet edhe ashtu të komplikuara të Kosovës me Serbinë.
“Serbia dëshiron që kushtet për njohjen eventuale të Kosovës të nënkuptojnë se Kosova nuk po e padit për gjenocid”. Nëse Kosova do të bënte padi, do të ndryshonte shumë gjëra”, tha Spahiu.
“Prandaj mendoj se nuk do të ketë asgjë nga padia, të paktën tani për tani. Do të shohim më vonë”, shtoi ai. /tesheshi.com/
