Një epidemi që nuk ngadalësohet, por përkundrazi rritet në mënyrë të fshehur. Sot më shumë se dy miliardë individë në botë janë mbipeshë ose të obezë. Pesha e tepërt është një problem që prek 30% të popullsisë dhe shkakton 4 milionë vdekje çdo vit, 40% prej tyre ishin “vetëm” mbipeshë dhe jo obezë. Vdekjet ndodhin kryesisht për shkak të sëmundjeve kardiovaskulare, por edhe tumoreve. Ja cilat janë pikat që gjithsecili prej jush duhet t’i dijë. Ata që janë mbi peshë rrezikohen nga tumoret më agresive dhe më të vështira për t’i trajtuar.
“Disa studime kanë treguar qartë se pesha e tepërt jo vetëm që rrit shanset për t’u sëmurë, por edhe për të vdekur nga kanceri – thotë Giordano Beretta, presidenti i zgjedhur i Shoqatës Italiane Mjekësore të Onkologjisë (Aiom) -. Ata që janë obezë rrezikohen më shumë të preken nga tumore më agresive, si dhe ka shumë të ngjarë që të kenë një përsëritje të një tumori të mëparshëm ose të përjetojnë komplikime gjatë trajtimit.
Tek pacientët obezë, trajtimi ka të ngjarë të reduktohet ose të jetë i tepruar për shkak të shpërndarjes së ndryshme të ilaçit në yndyrnat trupore. Për fat të mire, ne gjithashtu e dimë se humbja e peshës kontribuon, konkretisht, në përmirësimin e situatës”. Fotografia e planetit që mbizotërojnë njerëzit obezë: 30% e popullsisë së botës peshon më tepër seç duhet. Për të dhënë një vlerësim të fundit të epidemisë, na vjen në ndihmë një studim i botuar në revistën shkencore New England Journal of Medicine, e cila analizoi të dhënat e pothuajse 70 milionë të rriturve dhe fëmijëve në 195 vende midis viteve 1980 dhe 2015.
Nga shtatë miliardë banorë që ka planeti, më shumë se dy kalojnë peshën e rekomanduar: ata kanë një indeks masiv të trupit prej më shumë se 25 (obeziteti fillon mbi 30). Në vitin 2015, pothuajse 108 milionë fëmijë dhe mbi 600 milionë të rritur ishin obezë. Dhe që nga viti 1980, shkalla e obezitetit është dyfishuar në 70 vende, ndërsa në të tjerat vetëm se është rritur në mënyrë konstante. Në shumë vende, fëmijët janë më së shumti obezë në krahasim me të rriturit. SOS për fëmijë: në vitin 2022, do të ketë më shumë fëmijë të shëndoshë se sa me peshë normale.
Një studim në tetor 2017, i kryer nga Kolegji Imperial i Londrës dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë, tregon se numri i fëmijëve dhe adoleshentëve obezë të moshës 5-19 vjeç në botë është rritur 10 herë në 40 vitet e fundit. Nëse trendi i vëzhguar do të vazhdojë deri në vitin 2022, në vendet perëndimore, do të ketë më shumë fëmijë dhe adoleshentë obezë sesa me peshë mesatare ose nën peshë. Në Itali, përqindja e fëmijëve dhe adoleshentëve obezë është rritur pothuajse 3 herë në vitin 2016 krahasuar me vitin 1975. Në vitin 2016, 10 , 4% e femrave dhe 14.5% e meshkujve ishin obezë.
Gjashtë lloje të tumoreve që lidhen me kilet e tepërta Sipas vlerësimeve më të fundit, mbipesha është përgjegjëse në Itali për rreth 3% të të gjitha kancereve te meshkujt dhe 7% te femrat. Ka shumë hulumtime ende të hapura, por informacioni i deritanishëm nuk lë hapësirë për dyshim: obeziteti dhe mbipesha janë ndër faktorët e njohur të rrezikut për endometrium, kolorektal, ezofag, veshkë, pankreas dhe kancer të gjirit, veçanërisht tek gratë pas menopauzës. Shkencëtarët, në vitet e fundit, kanë bërë shumë përparim në shpjegimet e mundshme të mekanizmave të ndryshëm që bazojnë lidhjen mes peshës së tepërt dhe kancerit.
Për momentin ekzistojnë pesë fusha në të cilat po hetohet për të kuptuar marrëdhëniet shkak-pasojë midis obezitetit dhe tumoreve: insulinë, inflamacion kronik, estrogjen, faktorë rritës të tumoreve dhe adipokineve (substanca të prodhuara nga indet dhjamore që kanë një inflamatore). Sepse mbipesha shkakton kancer: insulina “Njerëzit obezë shpesh kanë në gjak nivele më të larta të insulinës – thotë Giordano Beretta, kreu i Njësisë Operative Humanitas Gavazzeni të Onkologjisë -.
Kjo gjendje, e njohur si hyperinsulinemia ose rezistenca e insulinës, rrit rrezikun e diabetit dhe mund të nxisë fillimin e llojeve të caktuara të kancerit, të tilla si zorrës së trashë dhe veshkës”. Insulina është hormon i prodhuar nga trupi në përgjigje të një rritjeje në sasinë e sheqerit në gjak (glukozës), por ajo gjithashtu rregullon aspekte të tjera të funksionimit të trupit tonë dhe për këtë arsye është konsideruar si një hormon i rëndësishëm në marrëdhëniet midis ushqimit dhe kancerit. Insulina e shumtë në qarkullim, për shembull, shkakton prodhimin e tepruar të testosteronit, hormonit seksual mashkullor, te gratë.
Përveç kësaj, insulina nxit prodhimin e një faktori rritjeje të quajtur IGF-I, i cili është një pleh i vërtetë për qelizat në përgjithësi dhe në veçanti për ato kancerogjene. Sepse mbipesha shkakton kancer: inflamacion kronik “Tek ato që janë shumë mbipeshë – vazhdon Beretta – është mjaft e zakonshme edhe një inflamacion kronik i disa indeve (i lehtësuar nga yndyra e grumbulluar në pikat e caktuara të trupit), i cili njihet si një nga faktorët që në afat të gjatë predispozitojnë transformimin kanceroz të qelizave.
Në të vërtetë, yndyra është një depozitë e natyrshme e substancave që nxisin inflamacionin dhe gjithashtu prodhojnë hormone, si estrogjene, që përfshihen në lloje të ndryshme të tumoreve”. Një shembull mbi të gjitha është ai i inflamacionit kronik në ezofag, me pasojë zbaticën gastroesophageal dhe një patologji të njohur si Ezofag i Barret, dhe sigurisht janë më të shpeshta tek njerzit mbipeshë si dhe lehtëson edhe zhvillimin e kancerit ezofag.
Sepse mbipesha shkakton kancer: estrogjenet Organizata Botërore e Shëndetësisë prej vitesh ka dhënë alarmin: obeziteti e ka kaluar faktorin duhan dhe ka arritur një përparësi të vogël për shkaktimin e kancerit. Edhe estrogjenet, që prodhohen nga sasia e madhe e yndyrnave në inde (si edhe në vezore gjatë viteve të pjellorisë tek gratë), janë ndër krijuesit të njohur të disa formave të kancerit të gjirit, endometrial dhe ovarian.
“Estrogjeni prodhuar nga yndyra në inde funksionon në të njëjtën mënyrë si ai i prodhuar nga vezoret gjatë fazës pjellore, duke stimuluar rritjen e qelizave që janë të lidhura me aktivitetin e estrogjenit, – sqaron Beretta -. Në pacientët të cilët më parë kanë pasur tumor në gji apo mitër, estrogjen i tepërt mund të bëjë më të lehtë rikthimin e kancerit”. Kujdes ndaj këtyre 5 vlerave: sindroma metabolike Në përgjithësi, për ta thjeshtuar, ne flasim për një “marrëdhënie të rrezikshme” midis kancerit dhe obezitetit, por përgjegjësia e vërtetë është sindromi metabolik, i cili ndërhyn në të gjitha fazat e tumorit, nga trajnimi në përparim, nga rezistenca deri tek trajtimi deri në fillimin e recurrencës.
“Një patologji, – sqaron onkologu, – karakterizohet nga një rritje në perimetrin e barkut (më shumë se 88 centimetra te femrat dhe 96 te meshkujt), hipertension arterial, hypertriglyceridemia (mbi 150 miligramë trigliceridet për decilitër të gjakut), nivele të reduktuara të kolesterolit të ‘mire’ HDL (më pak se 50 te femrat dhe 45 te meshkujt) dhe rritje të glicemisë gjatë agjërimit (më i madh se 100).
Nëse keni vetëm tre nga pesë prej këtyre karakteristikave, ju vuani nga sindromi metabolik dhe rrezikoni nga kanceri (përveç diabetit dhe sëmundjeve kardiovaskulare), sepse krijohet një mikro-mjedis i favorshëm për qelizat e kancerit për t’u zhvilluar dhe përhapur”.
