Si sot, para 1410 vitesh ka lindur Profeti i Islamit, Pejgamberi ynë, Muhamedi a.s.
Jemi mbledhur këtu që, si qindra myslimanë në tërë botën, ta kujtojmë atë. Këtë e bëjmë nga dashuria, jo nga adhurimi për të, sepse ne myslimanët vetëm Zotin adhurojmë.
Është rasti që të kujtojmë disa ngjarje nga jeta e tij e frytshme, e me këtë, para së gjithash, siç thotë Kur’ani, kemi shembullin më të mirë dhe shëmbëlltyrën për jetën tonë personale. Pejgamberi ynë u lind në një familje fisnike, por të varfër, në familjen Hashimi, e cila i përkiste fisit Kurejsh. Të paktë janë ata myslimanë që s’kanë dëgjuar tregime të prekshme për vdekjen e hershme të nënë Amines, gruan e fisme e të mirë, për jetën e Muhamedit a.s. të ri si jetim, për dashurinë e gjyshit, Abdul-Mutalibit e më pas të xhaxhait Ebu Talibit, nën mbrojtjen e të cilit ai u rrit. Disa hollësi dhe tregime nga këto vepra për jetën e Muhamedit a.s., kur i dëgjonim si fëmijë, na ndillnin lotët në sy dhe për shumë prej nesh, këto tregime kanë mbetur si kujtimet më mbresëlënëse të fëmijërisë sonë.
Mbi këtë bazë nga fëmijëria jonë u shtuan më vonë histori të tjera dhe këto kanë bërë që secili prej nesh me fantazinë e vet të formojë fizionominë e Profetit të Zotit sikur e sheh dhe e mendon. E shohim në pozicione të ndryshme: si gazmor dhe fatlum burrin e h. Hadixhes, eremit të kredhur në mendime në malin Hira, tregtarin e dëgjuar (e njohur) që udhëheq karvanët deri në Sirinë e largët, luftëtarin e guximshëm në luftën e Uhudit, diplomatin specialist (e shkathët) në marrëveshjen e Hudejbijes, njeriun e zakonshëm që vajton mbi varrin e mikut të vdekur dhe mbi të gjitha këto, besimtarin e fortë dhe vizionarin që dërgon mesazhe në të katër anët e botës së atëhershme, sepse beson në mënyrë të patundur për rëndësinë e misionit të vet në botë.
Të gjitha këto cilësi, aftësi e forca të cilat zakonisht përjashtojnë njëra-tjetrën, janë sintetizuar te një personalitet, personaliteti i Profetit të Zotit, Muhamedit a.s.
Në qoftë se Islami është harmonia e forcave kundërshtare, të atyre nga trupi dhe të atyre nga shpirti, atëherë Muhamedi a.s. është personifikimi i kësaj shkence që solli ai dhe ia shpalli botës. Kur Kur’ani deklaron se Muhamedi a.s. është vetëm njeri dhe vë në dukje këtë anë njerëzore të karakterit të tij, ai nuk e ul Profetin, por lartëson njeriun. Sepse, sipas Kur’anit, ai nuk është as hyjni, as engjëll, por në të vërtetë është njeriu në formën më të përsosur nga krijesat e Zotit. Muhamedi a.s. ka qenë njeriu më i madh që ka ekzistuar ndonjëherë.
Muhamedi a.s. ka qenë i bukur, por jo bukurosh. Ka qenë i mirë, por jo tatëlosh (baballëk, naiv). Ka qenë trim, por jo i ashpër. Ka qenë i zgjuar, por jo filozof. Ka qenë misionar, por jo ëndërrimtar. Ka qenë këmbëngulës, por jo kokëfortë. Ka qenë i mençur, por jo dinak. Të tëra këto sintetizoheshin në personin e tij në masën e duhur, dhe, në këtë njerëzillëk suprem, ndodhej sekreti i forcës së Muhamedit a.s. me të cilën bëri për vete mjedisin (rrethinat, vendin).
Një shkrimtar perëndimor duke polemizuar me gjithfarë shpifësish të librave kundër Muhamedit a.s. – dhe libra të tillë kishte shumë – shkruan: “Diçka nga kreshniku i vërtetë kishte ky njeri, madje këta arabë të egër duke luftuar e duke bërë presion ndaj tij për 23 vjet dhe vazhdimisht duke e ngacmuar, nuk do ta respektonin kështu… Asnjë lloj mbreti dhe pushteti nuk është respektuar kështu si ky njeri që ishte veshur me një mantel të cilin e arnonte vetë dhe kjo për 23 vjet rresht përballë një prove të ashpër e brutale”.
Asgjë nga ajo që i ka ndodhur Muhamedit a.s. gjatë shpalljes së jashtëzakonshme nuk ishte e mbinatyrshme as mbinjerëzore, dhe s’duhet të ishte e tillë. Sepse ai erdhi për njerëzit, të tillë siç janë këtu në tokë. Ai, ashtu si ne, e përjetonte frikën, dhimbjen, dashurinë.
Drama në Uhud, kur ushtria myslimane thuajse u shkatërrua dhe Profeti i Zotit u plagos, na tregon se Zoti nuk i ndryshon ligjet e Tij dhe këto zakone vlejnë njëlloj për myslimanët, që ata të luftojnë e të punojnë me mençuri në qoftë se duan të fitojnë.
Allahu asgjë nuk ka përgatitur posaçërisht për ta, që të fitonin pa punë e pa luftë. Kjo nuk është vetëm porosia dhe konkluzioni i Uhudit, kjo është porosia e tërë Islamit dhe e jetës së Profetit të Zotit. Jeta e Muhamedit a.s. ka qenë më se njerëzore dhe njerëzore në kuptimin më të mirë të kësaj fjale.
Kur u rrit dhe mund të punonte, ai menjëherë filloi të kërkonte një punë të dobishme. Para s’kishte dhe gjyshi nuk mund ta ndihmonte. Prandaj vendosi që të merrte devetë dhe delet e xhaxhait për t’i kullotur dhe u vu në dispozicion të disa fqinjëve që t’u ruante kopetë. Kjo provokoi thashethemet, shpifjet. Disa kushërinj më të pasur iu kundërvunë kësaj pune se kjo ua cenonte famën, sepse ruajtja e kopeve të huaja ishte punë e robërve dhe e vajzave të varfra. Por Muhamedi a.s. nuk u dorëzua. Filloi ta bëjë këtë punë me dëshirë, sepse ajo i kujtonte fëmijërinë dhe e afronte me natyrën, ku me dëshirë mund të mendonte e meditonte. Këtë detaj nga jeta e Muhamedit a.s. e përmendim, sepse kjo gjë me intuitë na flet qartë për një pamje të karakterit të tij. Pra, ai ka qenë plotësisht i çliruar nga mendjemadhësia dhe mburrja. E donte të vërtetën dhe thelbin e gjërave. I tillë mbeti deri në vdekje. Kur u plak dhe u bë ngadhënjyesi i pakundërshtueshëm i popullit të vet dhe udhëheqës i tërë Arabisë, mbeti i tillë si ai bariu i varfër që kulloste kopenë në fushat e Mekës. Edhe atëherë shtëpia e tij ishte më e thjeshta dhe ushqimi i tij më i shpeshtë ishte buka e elbit dhe një grusht hurma. Ai me duart e veta arnonte mantelin (xhyben) dhe veshjet e tjera dhe njëkohësisht kryente dhe punët e shtetit. Kur i mëson tërë këto gjëra, a ke se si të mos e duash këtë njeri?
Muhamedi a.s. e ka pasur si rregull që çdo vit në muajin e Ramazanit të tërhiqej (mënjanohej) në vetmi dhe qetësi dhe këtë muaj ta kalonte duke u lutur e medituar për çështje kardinale të cilat në tërë kohërat i preokuponin shpirtrat e njerëzve të vërtetë: Ç’jam unë? Ç’është ky mjedis i pafund që njerëzit e quajnë rruzullim (gjithësi)? Ç’është jeta? Përse vdesim? Ç’duhet të besojmë? Ç’duhet të bëj? As muret e trasha e trasha të kodrës Hira, as shkretëtira e errët ranore nuk i përgjigjeshin. As qielli i madh me yjet e vet të shndritshëm, nuk i përgjigjej. Asnjë lloj përgjigje nuk mori. Vetëm pushteti shpirtëror i këtij njeriu dhe frymëzimi hyjnor mund t’i përgjigjeshin këtyre pyetjeve. Kështu e përshkruan gjendjen e shpirtit të Muhamedit para shpalljes, një shkrues, një respektues i madh i Profetit tonë.
Siç e dimë përgjigjet për këto pyetje i mori Muhamedi a.s. një mbrëmje në muajin e Ramazanit, kur drama e tij e brendshme ishte në kulmet e saj. “Ikre, bismi Rabbike.” Zoti e mëshiroftë, shpirtin e tij e ndriçoi drita dhe ai për një moment mësoi të gjitha ato që shpirti i tij kishte kërkuar kaq gjatë.
Shpallja që nga kjo botë zgjati për 23 vjet të jetës së tij, por ajo më e rëndësishmja, ajo kryesorja u zgjidh vetëm për një moment në malin Hira, e kjo është se njeriu nuk është vetëm, që Zoti ekziston e sundon tërë botën. Çdo gjë erdhi pas kësaj kohe ishte vetëm zhvillimi i kësaj baze të vërtete që ishte më e rëndësishme, sepse i përkiste marrëdhënies ndërmjet Zotit dhe njeriut, por edhe një e vërtetë që përcaktonte edhe lidhjen (marrëdhënien) e re të njeriut me njeriun. Muhamedi asokohe ishte 40 vjeç.
Dihet që Muhamedi, pas kësaj shpalljeje të parë, në dilemë dhe i shqetësuar pa kufi, shkoi te shoqja e vet besnike, i besoi të fshehtën (sekretin) e ajo e inkurajoi, e forcoi dhe u bë ajo e para që e pranoi – u bë myslimania e parë. Përveç këtyre që pjesa femërore e tërësisë sonë nga kjo ngjarje mund të nxirrte konkluzione shumë të rëndësishme për vete, këtu ekziston dhe një detaj që ndriçon një anë të profetit të Zotit si njeri.
Pra, shumë vite më vonë, kur e mira Hatixhe, kishte ndërruar jetë, gruaja e re dhe e bukur e Muhamedit, Aishja, paksa xheloze për kujtimet e bukura që përmendte (ushqente) Muhamedi ndaj gruas së parë, iu kthye me fjalët: “E pse, a s’jam unë më e mirë se Hatixheja; ajo ishte vejushë, e vjetër, dhe e ka pas humbur hijeshinë e vet. Më do më tepër mua apo atë?” “Jo, për Zotin e vërtetë, – u përgjigj Muhamedi a.s. -Ajo më besoi kur s’më besoi njeri. Në tërë botën unë asokohe kisha vetëm një mik, e ky ishte ajo”. Pasardhësit e falënderojnë këtë grua të madhe e me plot të drejtë e kanë cilësuar me emrin “Umul musliminë” – nëna e tërë myslimanëve.
Kur Muhamedi a.s. u bë i ndërgjegjshëm për misionin që iu revelua, nuk pati asnjë pengesë e as forcë që ta ndalonte. Feja e re, me tërë ngarkesën e saj, donte të thoshte përmbysje e përgjithshme, jo vetëm në besim, në kulte e rregulla, por edhe në marrëdhëniet familjare e shoqërore. Për këtë shkak u egërsua rezistenca e aristokracisë fisnore, e cila sundonte pa arsye shpirtrat dhe trupat e nënshtetasve të vet dhe që këtu filloi lufta për jetë a vdekje ndërmjet kultit të rremë të idhujve dhe besimit në një Zot të vetëm e të Gjithëpushtetshëm. Thuhet se në një rast, xhaxhai i mirë Ebu Talibi, duke pasur frikë për jetën e Muhamedit, e thirri dhe i propozoi: Të heshte për gjithçka, të besojë te vetvetja, të mos i zemërojë të fuqishmit e Mekës, sepse me këtë vë në rrezik veten dhe fisin e tij, i cili sipas rregullave të atëhershme ishte i detyruar ta mbronte (Muhamedin). Muhamedi u përgjigj: “Sikur të më vendosnit Diellin në anën e djathtë dhe Hënën nga e majta, unë nuk do të hiqja dorë nga misioni im.”
Këto fjalë vendimtare e hutuan Ebu Talibin. Ai nuk pushoi së mbrojturi Muhamedin a.s., por nuk mundi ta kuptonte. Nuk mundi ta kuptonte se nuk besoi. Sikur të besonte, do të kuptonte se ekzistojnë çështje, vlera e të cilave nuk lejon të krahasohen dhe që rëndojnë më tepër se të gjitha llogaritë, interesat, shkaqet, madje edhe të jetës e të vdekjes. Ekziston Zoti e ne jemi krijesat e Tij, kjo është një e vërtetë elementare, e vërtetë e prekshme, një e vërtetë më e parë dhe më e fundit se të tjerat, ndaj së cilës arsyet e konsideratat e tjera janë të pafuqishme. Në këtë takim të Ebu Talibit dhe Muhamedit a.s. ka një simbolikë të thellë. Ebu Talibi ka qenë një njeri i mirë dhe i komunikueshëm. Edhe Muhamedi i tillë ishte, por para së gjithash ishte besimtar. Për këtë arsye, Ebu Talibi i përshtatet rregullit të sendeve, ndërsa Muhamedi a.s. mbeti i papërkulur dhe dalëngadalë e ndryshon këtë rregull të kaluar.
Ithtarët e kësaj feje, Muhamedi a.s. dhe bashkësia e vogël unike e besimtarëve që e ndiqte atë, i përballojnë, për këtë arsye të gjitha provat me të cilat u përballën. E para përulje (denigrim) dhe tallje u bë në Mekë, më pas bojkoti dhe uria në Shaab, dëbimi në Medine dhe më pas luftërat e përgjakshme në Bedër e Uhud. Çdo lëvizje e kësaj bashkësie të vogël, kishte të bënte me mendimin e drejtë në kohën dhe vendin e duhur, donte të thoshte një faqe historie. Një shkrimtar në Europë do të shkruante: “Për popullin arab kjo ishte një lindje dhe kalim nga errësira në dritë. Arabia me këtë u rigjallërua, u ringjall. Një populli të varfër i cili që nga fillesa e tij bridhte i çoroditur nëpër shkretëtirat e veta, ishte taksur nga qielli që të dërgohej një kreshnik trim-profet, me një fjalë tek i cili ata mund të besojnë dhe shikoni: Ajo që ishte e panjohur, e njohu e gjithë bota, ajo që ishte e vogël, u rrit derisa u bë madhësi botërore. Vetëm për një shekull më pas Arabinë e gjejmë në Spanjë dhe nga ana tjetër në Indi. Duke shkëlqyer nga drita e trimërisë dhe nga shkëlqimi gjenial, Arabia ndriçon për një kohë të gjatë në një pjesë të madhe të botës. Feja është frymëzuese e madhe. Historia e një populli bëhet frytdhënëse, lartëson shpirtin kur këtë e beson populli (fenë). Këta arabë, ky burrë, Muhamedi dhe ky shekull – a nuk janë këta si një shkëndijë, vetë një shkëndijë që ra mbi një botë nga një shkëmb i zi…”
Shkrimtari është shprehur qartë: “Pranimi i Islamit donte të thoshte rilindje për popullin arab, lindja nga errësira në dritë, hyrje në histori. Por kjo është vetëm gjysma e ligjit. Gjysma tjetër e këtij ligji, lënia e Islamit, do të thotë kthim në errësirë, zbritje nga skena historike. Historia argumenton se ky ligj nuk ishte i mirë vetëm për arabët, i tillë u bë edhe për turqit, persët, berberët dhe për popujt e tjerë të mjedisit islam. Ky ligj është i rëndësishëm edhe sot. Kështu në fund të kësaj ekspozeje mund të themi se, duke festuar sot Mevludin, ne në të vërtetë nuk festojmë vetëm lindjen e një njeriu, por edhe ditëlindjen e një populli, ditëlindjen e shumë popujve, natyrisht, ditëlindjen e një civilizimi të madh.
Këtu qëndron madhështia dhe domethënia e kësaj dite të lavdishme.
Përktheu nga boshnjakishtja: Ismail Dizdari
