Pra, për të mos i ikur asaj që koha ta dikton ta trajtosh si temë, por edhe për të përfituar nga ndodhia madhështore, e cila na pret pas vetëm pak ditësh.
Më konkretisht, do të flas për mësime të nxjerra dhe përpunuara nga dy hadithe të Muhamedit [sal-laAlalhu alejhi ve sel-lem]. Fjala është për hadithin, të cilin e transmeton Nesaiu nga Usame bin Zejdi, i cili thotë:
“I thashë: O i Dërguari i Allahut! Nuk të kam parë të kesh agjëruar në muajt tjerë siç po të shoh në Shaban. (Ai) tha: Ai është muaj, në mes Rexhebit dhe Ramazanit, që e anashkalojnë njerëzit (janë neglizhent ndaj tij); në të ngritën veprat tek Zoti i botëve andaj unë kam dëshirë që vepra ime të ngritet vepra ime duke qenë unë agjërueshëm.” (Albani thotë se është hasen)
Po kështu është edhe hadithi tjetër, në të cilin qëndron:
“Allahu, në natën e 15-të të muajit Shaban, shikon krijesat e Tij dhe ua falë mëkatet të gjithëve, përveç atij, që ka bërë kufër (pabesim) dhe atij që ka bërë armiqësi.” (Albani thotë për këtë hadith se është autentik)
Kësisoj, nga këto dy hadithe, që janë ndër hadithet e pakta të sakta për vlerën dhe rëndësinë esenciale të këtij muaji dhe kësaj nate, në arrijmë të nxjerrim tre mësime shumë të rëndësishme:
1. Ftesë për pendim,
2. Falja e Allahut dhe mëshira e Tij,
3. Besimi, para së gjithash, dhe
4. Portreti i vërtetë i besimtarit.
Le të fillojmë me shpjegimin e tyre.
1. Ftesë për pendim
Muaji Shaban është muaji, i cili shënon fundin e vitit të veprave të besimtarit. Është muaji, në të cilin ngritet regjistri vjetor i veprave të njeriut. Është muaji, i cili duhet ta mbajë në ankth besimtarin në kuptim të asaj se a thua vallë si do të përmbyllet ky vit për mua. Në hadithin, që cituam më parë, pamë se si Muhamedi [sal-la Allahu alejhi ve sel-lem] preferonte të agjëronte në këtë muaj, në mënyrë që në rastin e dorëzimit të regjistrit të tij, ai të ishte në gjendje adhurimi. Kjo, para së gjithash, për shkak të një rregulli që vet ai na e ka mësuar, e që ka të bëjë me atë se një vepër vlerësohet ashtu siç mbaron. Buhariu transmeton në Sahihun e tij:
“Vërtet, njeriu do të bëjë vepra të banorëve të xhehenemit, por ai është nga banorët e xhenetit, sikur që do të bëjë vepra të banorëve të xhenetit, ndërsa është nga banorët e xhehenemit. Veprat vlerësohen sipas përfundimit të tyre.”
Hadithi në të vërtetë ka një shkas. Ai lidhet me rastin e një njeriu, për të cilin Muhamedi [sal-la Allahu alejhi ve sel-lem] paralajmëroi të ishte nga banorët e xhehenemit. Ai edhe pse punoi vepra që do t’ia siguronin xhenetin, për shkak se i dha fund jetës së tij në formë të ndaluar, pra e mbyti veten, ai shkoi në xhehenem. Ajo që dua të them është se forma se si përmbyllet vepra është vendimtare për pranimin ose refuzimin e saj. Andaj, të jemi kureshtarë që të punojmë sa më shumë vepra të mira dhe të pendohemi tek Allahu për lëshimet dhe mangësitë tona.
Paramendoni sikur ky të jetë edhe fundi i jetës sonë, si do të ndiheshim? Si do ta përjetonim këtë fund kur do të merrnim vesh se puna jonë ka mbaruar. Dua tua përkujtoj edhe një rregull me rëndësi. Në koment të ajetit 102 nga kaptina Ali Imran:
“O ju që besuat, kini frikë Allahun me sinqeritet të vërtetë dhe mos vdisni, pos vetëm duke qenë muslimanë (besimtarë)!”
Ibni Kethiri ka thënë:
“Ruajuni dhe kujdesuni për fenë tuaj kur të jeni shëndoshë dhe mirë, në mënyrë që të vdisni në të, ngase Fisniku ka caktuar me fisnikërinë e Tij që kush jeton në një gjendje, të vdesë në të dhe kush vdes në diç, të ringjallet në të…”
Pra, të pendohemi para se të jetë vonë. Do të doja t’ua shpjegoj edhe çështjen e rëndësisë së nxitimit për në pendim, ose sa ka rëndësi për pendimin koha, qoftë edhe me minuta. Allahu i Madhëruar ka thënë:
“Nuk është pendim (i pranueshëm) i atyre që vazhdimisht bëjnë punë të këqija dhe vetëm atëherë kur t’i vjen vdekja ndonjërit prej tyre, të thotë: “Unë tash u pendova!” e as i atyre që vdesin duke qenë jobesimtarë. Ndaj tyre kemi përgatitur dënim të ashpër.“ (Nisa: 18)
Ndërsa Muhamedi [sal-laAlalhu alejhi ve sel-lem] në hadithin e personit që vrau 100 veta, këtë gjë na e sjell edhe në formë figurative, e cila në të vërtetë edhe ka ngjarë asisoj. Ai në fund të hadithit përshkruan këshillën e atij njeriut të urtë që i kishte thënë këtij kriminelit të largohej nga vendi i tij, sepse kishte njerëz të këqij dhe kësisoj të jetuarit në mesin e tyre pamundëson vazhdimin e jetës me besim të pastër dhe vepra të mira. Ai u largua por e zuri vdekja në një gjendje shumë interesante. Ishte penduar, por nuk kishte bërë asnjë vepër të mirë, andaj si ta llogarisnin melekët? Të jetë prej banorëve të xhenetit, sipas melekëve të mëshirës, ka arsye, sepse është penduar por, ai, sipas grupit të melekëve të ndëshkimit nuk mund të ishte i tillë, ngase nuk kishte bërë vepra të mira. Atëherë, për ta zgjidhur këtë mospajtim, Allahu dërgoi një melek në formë gjykatësi, i cili iu tha: Matni distancat nga kjo pikë ku ka vdekur me vendin e keq, prej të cilit është larguar dhe me vendin e mirë, të cilit ia ka mësyer, dhe gjykoni për të varësisht nga afërsia me vendin përkatës. Melekët bën një matje dhe zbuluan se ai ishte për një pëllëmbë më afër vendit të mirë, kështu që e morën melekët e mëshirës. Pra, shpëtoi. Poenta qëndron pikërisht këtu: “Një pëllëmbë.” Madje, sipas shpjegimeve që ka bërë Hasan Basriu, thuhet se kur personit në fjalë i erdhi vdekja, atëherë ai u zvarrit edhe pak me gjoks kah vendi i mirë. Tash, paramendoni sikur udhëtimin e tij ta shtynte edhe për vetëm një minutë, cilit vend do t’i përkiste dhe cili do të ishte fati i tij?
Pendimi në muajin Shaban e ka edhe rëndësinë e vet të madhe për muajin Ramazan. Ai ndikon drejtpërdrejtë në suksesin e tij. Muhamedi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:
“…pastaj, i përbuzur dhe nënçmuar është ai që ka përjetuar fillimin e Ramazanit, ndërsa fundi i tij e ka gjetur pa iu falur mëkatet.” (Transmeton Tirmidhiu, ndërsa Albani thotë se është hasen sahih)
Shkaku i mosfaljes së mëkateve është vazhdimësia me mëkate në Ramazan. Pra, ka munguar një pendim para tij. Kështu, thirrja që bëhet në muajin Shaban për pendim, ka efektin edhe në suksesin e besimtarit në muajin Ramazan.
E lus Allahun të na begatojë me pendim të sinqertë!
Amin!
2. Mëshira e madhe e Allahut
Mësimi tjetër fetar që përfitojmë nga ky muaj është edhe falja e Allahut. Prej mirësisë së Tij është që për robërit e Tij ka lënë edhe mundësi të shumta për faljen e mëkateve, një prej të cilave edhe kjo në Shaban. Sigurisht, është vetëm shembull, ndryshe falja e Allahut është shumë e madhe. Ibën Abbasi, siç transmeton Muslimi në Sahihun e tij, tregon për një grup të veçantë njerëzisht që kishin ardhur te Muhamedi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] për ta pranuar Islamin.
Ibën Abbasi thotë: Një grup njerëzish idhujtarë, që kishin vrarë dhe e kishin tepruar, kishin bërë prostitucion dhe e kishin tepruar, erdhën te Muhamedi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] dhe i thanë: Vërtet, ajo që po thua dhe në të cilën po thërret është e mirë, por sikur të na tregoje se a ka shpagim për ne për atë që kemi bërë. Atëherë, si përgjigje, Allahu i shpalli dy ajete:
“Edhe ata që pos Allahut, nuk lusin zot tjetër dhe nuk mbysin njeriun që e ka ndaluar Allahu, por vetëm kur e meriton në bazë të drejtësisë, dhe që nuk bëjnë kurvëri, ndërsa kush i punon këto, ai gjen ndëshkimin.“ (Furkan: 68)
“Thuaj: “O robërit e Mi, të cilët e keni ngarkuar me shumë gabime veten tuaj, mos e humbni shpresën ndaj mëshirës së Allahut, pse vërtetë Allahu i falë të gjitha mëkatet, Ai është që shumë falë dhe është mëshirues!“ (Zumer: 53)
Kjo ndjenjë për faljen dhe mëshirën e Allahut e ka efektin e vet para Ramazanit, për shkak se përgatit psikikisht dhe shpirtërisht besimtarin për mundësitë që ka në Ramazan për të arritur faljen e Allahut, dhe atë gjatë tërë Ramazanit. Muhamedi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] thotë:
“Në natën e parë të muajit Ramazan prangosen djajtë dhe xhinët e tërbuar, (në njërën anë) mbyllen dyert e xhehenemit dhe nuk hapet asnjë derë, (ndërsa në anën tjetër) hapen dyert e xhenetit dhe nuk mbyllet asnjë derë e tij. Ndërsa një thirrës thërret: O ti që do të mirën, eja! O ti që kërkon të keqen, mjaft më! Allahu për çdo natë liron njerëz nga zjarri.” (Transmeton Tirmidhiu, ndërsa Albani thotë se është autentik)
Në koment të këtij hadith, respektivisht të kësaj pjesës së fundit: “…O ti që do të mirën, eja! O ti që kërkon të keqen, mjaft më!…” është thënë:
“Eja dhe shpeshto adhurimin, ngase kjo është kohë e lehtësimit të adhurimeve, burgosjes së djajve dhe lirimit të shumtë nga zjarri i xhehenemit. O ti që bën mëkate, ndalu nga mëkatet, sepse kjo është koha e pranimit të pendimit dhe bekimit për vepra të mira.”
3. Besimi, para së gjithash
Mësimi i tretë i rëndësishëm që vjelim nga ky muaj është besimi dhe nevoja e përkujdesjes për të. Pejgamberi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] po na tregon se të privuarit nga falja e Allahut janë ata që nuk besojnë. Pra, mungesa e besimit është shkak për mosfalje të mëkateve. Ky është kriter, të cilin Allahu na e ka përmendur në Kur’an.
”S’ka dyshim se Allahu nuk falë (mëkatin) t’i përshkruhet Atij shok (idhujtarinë), e përpos këtij (mëkati) i falë kujt do. Kush përshkruan Allahut shok, ai ka trilluar një mëkat të madh.“ (Nisa: 48)
Edhe Pejgamberi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem], siç transmeton Buhariu në Sahihun e tij, e llogarit ndër mëkatet më të mëdha:
“Keni kujdes, shmanguni shtatë mëkateve shkatërruese: E cilat janë ato, o i Dërguari i Allahut? – e pyetën. Tha: T’i bësh Zotit shok…”
Shirku nuk është vetëm mëkat. Ai është edhe dëshpërim. Është dëshpërim për shkak të humbjes së një të mire të madhe për një gjë të vogël. Buhariu dhe Muslimi transmetojnë nga Enes bin Malik se Pejgamberi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:
“Allahu i Madhëruar do t’i thotë njeriut me dënimin më të ultë në xhehenem: Po ta kishe dynjanë dhe çfarë ka në të, a do ta jepje atë për të shpëtuar veten. PO –përgjigjet robi. Atëherë Allahu i thotë: Kam kërkuar prej teje më pak se kaq kur ti ishe në kurrizin e Ademit: (Kam kërkuar) që të mos më përshkruash shok –kujtoj thotë transmetuesi se ka thënë “e Unë të të mos fus në xhehenem”- por ti ke refuzuar dhe më ke përshkruar shok.” (Teksti është i Muslimit)
Një nga imazhet e këtij shirku shkatërrues është edhe syefaqësia. Ndonjëherë ne nuk jemi të kujdesshëm ndaj ruajtjes së çiltërsisë së besimit, kështu që disa vepra na shoqërohen edhe me një dozë syefaqësie, çka rrezikon shumë besimin në tërësi. Pejgamberi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:
“A t’iu flas për diç që për mua në raport me ju është më e frikshme se sprova e Dexhxhallit? Po, gjithsesi- thanë. Tha: Shirku i fshehur, (i cili është) kur njeriu ngritet të falet, ndërsa e zbukuron namazin për shkak të shikimit të ndonjë njeriu (në të).” (Transmeton Ibën Maxhe, ndërsa Albani thotë se është hasen)
Këtë mësim mund ta përdorim si parapërgatitje për Ramazan, ngase veprat në Ramazan janë të lidhura drejtpërdrejtë me besim. Allahu këtë e përmend në raport me obligimin e agjërimit, ndërsa Muhamedi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] në raport me agjërimin dhe namazin. Allahu i Madhëruar thotë:
“O ju që besuat, agjërimi u është bërë obligim sikurse që ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devotshëm.“ (Bekare: 183)
Pra, shohim se si urdhri për agjërim i është drejtuar atyre që kanë besim. Ndërsa Muhamedi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:
“Kush agjëron Ramazanin me besim dhe llogari, i falen mëkatet e mëhershme!” (Hadithin e transmetojnë Buhariu dhe Muslimi)
“Kush falet në Ramazan me besim dhe llogari (në shpërblimin e Allahut), i falen mëkatet e mëparshme!” (Hadithin e transmeton Buhariu)
Pra, edhe agjërimi, edhe namazi në Ramazan, janë të kushtëzuara me besim, andaj t’i kushtojmë rëndësi besimit!
4. Çiltërsi vëllazërore
Një nga mësimet që marrim nga ky muaj i bereqetshëm është mësimi për vëllazërinë muslimane. Muslimanët janë vëllezër nga feja dhe kjo vëllazëri ka ndikimin më të madh.
“…Përkujtojeni nimetin e Allahut ndaj jush, kur ju (para se ta pranonit fenë islame) ishit të armiqësuar, e Ai i bashkoi zemrat tuaja dhe ashtu me dhuntinë e Tij aguat të jeni vëllezër…“ (Ali Imran: 103)
Është një vëllazëri jo deklarative. Pra, nuk mjafton vetëm t’i thuash vëlla, por doemos duhet ta vërtetosh në praktikë. Për këtë gjë, besimtarët janë përshkruar si pjesët e një trupi të vetëm. Muhamedi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] thotë:
“Shembulli i besimtarëve në dashurinë, mëshirën dhe butësinë e ndërsjellë është sikur shembulli i trupit, që nëse një gjymtyrë e tij rënkon, atëherë i tërë trupi ngel pa gjumë dhe përfshihet nga ethet.” (Transmeton Muslimi)
Vëllazëria islame është imazh i çiltërsisë shpirtërore. Është vëllazëri që buron nga zemra dhe menaxhohet prej saj. Imam Ahmedi transmeton nga Enes bin Malik, i cili thotë: Ishim ulur në prani të Pejgamberit [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] kur ai na tha: Tash do të vijë një njeri, që është nga banorët e xhenetit. Kur ja njeriu që erdhi ishte nga ensarët. Kështu –vazhdon transmetimin Enesi- ndodhi edhe për dy ditë tjera dhe gjithnjë ishte ky sahabi që vinte. Ditën e tretë, pasi që Pejgamberi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] tha të njëjtat fjalë dhe erdhi i njëjti person, Abdullah bin Amri e përcolli njeriun dhe i tha: Jam grindur me babanë tim dhe jam betuar se nuk do të hyjë në shtëpinë e tij tre ditë me radhë, a do të më bësh konak derisa të kalojë ajo që kam bërë.
Njeriu e pranoi në konak.
Abdullahu qëndroi për tre net duke u munduar të zbulonte veprën që ia kishte garantuar atij xhenetin, por, nuk arriti të evidentonte ndonjë vepër të rëndësishme. Njeriu ishte tërësisht normal. Bënte adhurim modest. Pas tre ditëve, Abdullahu ia rrëfeu të vërtetën. Jo, nuk ishte shkaku pse ishte prishur me babanë që kishte qëndruar tek ky, por ishin fjalët e Muhamedit [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] për të, që e kishin përshkruar si banor të xhenetit. Abdullahu i tha se nuk kishte mundur të vërente diç që vërtet do ta bënte të veçantë aq sa xheneti të garantohej për të. Atëherë njeriu tha: Unë nuk bëj diç jashtë asaj që ti ke parë, me përjashtim se unë asnjëherë nuk ndiej në shpirt diç të keqe për muslimanët. As që kam zili ndonjërin, të cilit iu është dhënë ndonjë e mirë nga Allahu.
Abdullahu tha: Po kjo qenka ajo, me të cilën ti ke arritur atë që tha i Dërguari i Allahut [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem].
Pra, dashuria e cila është në shpirt, ajo është më e rëndësishmja. Ajo është dashuria e vërtetë. Ajo e bën besimtarin të pjekur dhe të matur. Do të doja t’ua përmend një rast shumë interesant për të parë se si vëllazëria fetare është e madhe. Dy shokë patën një mospajtim, i cili përfundoi me konflikt fizik. Njëri e sulmoi tjetrin. I ra shuplakë në fytyrë. Ky i rrahuri, e mori një shkop të vogël dhe gërvishti në rërë: “Sot, shoku im më i dashur më ra shuplakë në fytyrë!” dhe vazhduan rrugën. Kaluan pranë një moçali, rëra e të cilit ishte lëvizëse – përpinte çdo gjë. I rrahuri filloi të fundosej, por e shpëtoi shoku i tij. Me të shpëtuar, ai mori një hekur dhe gërvishti në një guri: “Sot, shoku im më i dashur më shpëtoi jetën!”
Kjo gjë e bëri shokun e tij të çuditej, andaj, me habi e pyeti: Pse kur të rashë shuplakë herën e parë, e shkrove në rërë se më goditi shoku im, ndërsa tani që të shpëtova e shkrove në guri?! Shoku i tij iu përgjigj me butësi: Kur neve të na bëjë keq dikush, duhet ta shkruajmë në rërë, në mënyrë që era ta fshijë atë, ta humbasë, ta harrojmë… Ndërsa kur dikush të na bëjë mirë, duhet ta shkruajmë në guri, në mënyrë që asnjë erë të mos mund ta fshijë atë.
Vëllazëria islame ka dhe një karakter tjetër shumë me rëndësi, që është veçori vetëm e vëllazërisë islame. Ajo nuk kërkon që atij që i bën mirë, të të bëjë mirë. Kjo ngase lidhja është me Allahun dhe shpërblimi kërkohet prje Tij. Muhamedi [sal-laAllahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:
“Nuk është mbajtës i lidhjeve ai që kërkon kompensim, por mbajtës është ai që i vazhdon lidhjet edhe kur të tjerët ta kenë shkëputur.” (Transmeton Buhariu)
Le të jenë zemrat tona të pastra!
Le të reflektojë dashuria fetare edhe në praktikë. Të ndihmojmë ata që kanë nevojë, t’ua lehtësojmë agjërimin e Ramazanit dhe të japim për Allahun që ta fitojmë kënaqësinë e Tij!
E lus Allahun që përfundimi i vitit të veprave tona të jetë me vepra të mira dhe të na bekojë Allahu për një vit të mbarë!
Ju faleminderit!
Wes selamu alejkum ve rahmetullahi ve berekatuhu!
