Mëllaga (latinisht vjen nga familja Malva sylvestris)… Mëllaga, është një bimë, gjethet dhe kërcelli i freskët i secilës, bëhen sallatë si dhe nga gjethet e saj bëhen edhe sarma (japrak). Veçanërisht ata që jetojnë në rajonin e Mesdheut, me shijen e saj paksa të thartë, e preferojnë dhe e konsumojnë atë. Madje në rrethin e Çukurova-s atë e bëjnë edhe turshi. Njerëzit e Anadollit të cilët preferojnë një lloj sallate të bërë me bollgur dhe që quhet “Kësër” e hanë këtë lloj sallate duke e mbështjellë me fletët e freskëta të mëllagës. Mëllaga në Anadoll përmendet me shumë emra si: ebemgümeci, develangır, develik, devetabanı, ebekömeç, gaba, eligümeç, paçık, kazankarası dhe ilmik.
Bima e mëllagës rritet vetvetiu nëpër fusha, rrugë, buzë gardheve e në buzë të mureve dhe nëpër rrënoja. Në Anadoll rriten 8 lloj mëllage. Lulet e llojeve të mëllagës janë të ndryshme; petalet janë me ngjyrë rozë të hapur, vjollcë, blu e deri në lilak.
Lulet, gjethet dhe kërcejtë e mëllagës mund të mblidhen nga muaji qershor në shtator. Kur bima e mëllagës thahet, humb disa nga veçoritë e saj prandaj është më mirë që të përdoret e freskët por sidoqoftë mund të përdoret edhe në dimër si bimë e tharë. Mëllagën në stinën e saj mund ta gjeni në çdo lloj pazari. Bimët që blini në verë mund ti thani në një vend të hapur dhe me hije dhe mund të konsumoni gjethet lulet dhe kërcejtë në muajt e ftohtë të dimrit. Në mënyrë që bima e thatë të mos prishet, ajo duhet konservuar në ambiente të pastra pa lagështirë.
Gjethet dhe lulet e thara të mëllagës mund të pihen edhe si çaj. Uji i përfituar nga hedhja e mëllagës në ujë të nxehtë, nëse përdoret për të larë këmbët dhe duart, i çlodh ato dhe nëse përdoret për të pastruar sytë, bën që ato të ndjehen të pushuara. Pureja e përfituar nga mëllaga, lyhet mbi çiban, vende që kruhen apo mbi plagë. Mënyra më e mirë për të përgatitur çajin e mëllagës është që të hidhet në një gotë të mbushur përgjysmë disa fletë dhe kërcejë të tharë të mëllagës. Në mëngjes kullohet uji dhe pihet pasi të ngrohet pak. Disa nga ata që përdorin çajin e mëllagës thonë se në vend të ujit të ftohtë duhet të përdoret ujë i nxehtë, por sido që të jetë, gjethet dhe kërcejtë e tharë të mëllagës nuk duhen valuar. Çaji i mëllagës bën shumë mirë në raste të gripit dhe bronshit-it, ndalon kollën dhe heq ngjirjen e zërit si dhe zbut dhimbjet e stomakut dhe zorrëve. Në ditë mund të pihet 2-3 filxhanë çaj mëllage.
Duke përgatitur ujin që do të përdorim për të larë këmbët dhe duart, 2 grusht me bime të njomë e hedhim në 4-5 litra ujë të ftohtë dhe e lejmë deri të nesërme dhe pasi e kullojmë mund ta ngrohim. Ajo që duhet pasur kujdes ndërkohë që i bëjmë banjë këmbëve dhe duarve është që uji të ngrohet aq sa e durojmë, kështu që do marrim rezultate të mira. Ujin e mbetur mund ta ngrohim dhe përdorim edhe dy herë të tjera. Duhet të themi që banja me mëllagë është shumë qetësuese për ënjtjet e krijuara prej kockave të thyera. Nëse doni të bëni pure mëllage, mund të përdorni bimën e mëllagës pasi ta keni kulluar ujin e çajit të mëllagës. Mbetjet e bimës mund ti ngrohni në pak ujë dhe duke i shtruar ato mbi një napë mund ti përdorni ato derisa janë ende të nxehta. Ashtu edhe si në banjën e këmbëve dhe të duarve, është shumë e rëndësishme që kompresa të bëhet e ngrohtë. Mëllaga shërben për të mbrojtur, zbutur dhe mbajtjen e lëkurës së njomë. Besohet se ajo bën mirë edhe për ënjtjet poshtë syrit dhe rrudhat rreth syrit. Mëllaga njihet edhe si një depo proteine dhe vitamine C, ajo përmban kalcium dhe fosfor. Pra në sajë të kalciumit dhe fosforit që përmban, gargara me ujin e mëllagës është shumë e përshtatshme për pastërtinë e gojës dhe dhëmbëve. Disa substanca që përmban kjo bimë, ndërkohë që siguron shëndetin e mishrave të dhëmbëve, eliminon edhe bakteret e gojës. Gargara me ujin e mëllagës që do të bëni madje disa javë, do tju mbrojë nga infeksioni i grykës, laringjiti dhe infeksioni i mishrave të dhëmbëve. Veçanërisht kundër infeksionit të bajameve, specialistët këshillojnë gargarë me çaj mali dhe mëllagë. Nëse gargarën e çajit të malit dhe mëllagës e vazhdoni herë pas herë edhe gjatë dimrit, do të ndjeni shumë lehtë dobitë kundër problemeve të bajameve dhe grykës. Në infeksionet kronike të bajameve dhe grykës, fuqinë e kurimit të çajit të malit e nxjerr në pah, mëllaga.
Mirë po si i nxjerr në pah, mëllaga, dobitë e çajit të malit?
Mëllaga kur përdoret me qëllim kurimi, vë në lëvizje veçoritë që nuk gjenden tek bimët e tjera. Kur mëllaga përdoret brenda një përzierje të duhur bimore, rrit funksionin e bimëve të tjera; kurse kur përdoret në një përzierje bimore të gabuar, eliminon dobitë kuruese të bimëve të tjera. Për këtë arsye duhet të dihet shumë mirë se me kë bimë dhe në çfarë sasie duhet të përzihet mëllaga, pra kjo punë duhet bërë nga një specialist. Do të ishte në dobi të gjithkujt që për të marrë rezultatet më të mira, të zbatojnë këshillat e specialistëve. Një pikë tjetër që duhet pasur parasysh gjatë konsumit të mëllagës është që gratë që duan të ngelen shtatzënë duhet të qëndrojnë larg gjella, sallata dhe çaji i mëllagës, sepse disa veçori të saj vështirësojnë barrën. Pavarësisht kësaj, mëllaga është një bimë me shumë dobi për të cilën tregohet shumë interes.
Ashtu si rastet e pothuajse të gjitha bimëve mjekësore, edhe mëllaga ka filluar të pakësohet në ditët tona. Arsye për këtë mund të tregohet betoni që hidhet përreth shtëpive ku është edhe vendi që rritet mëllaga. Rregullimet që bëhen për të mbrojtur shtëpitë nga balta dhe lagështira si dhe që ato të fitojnë një pamje të bukur, bën që të ndikohet negativisht vend-rritja natyrale e mëllagës. Çdo ndërhyrje që i bëhet natyrës, na rikthehet si një pakësim i bimëve. Si rrjedhojë e dobive që ato sigurojnë për shëndetin tonë, ashtu si për të gjitha bimët, ne e kemi për detyrë të mbrojmë edhe mëllagën.
Sipas një shkrimtari dhe filozofi të Romës Antike, Plinius, “Ai që ha një lugë mëllagë në ditë, mbetet larg sëmundjeve për tërë jetën”. Edhe në Lindje të Mesme, përbërja kryesore e një gjelle të shumëpëlqyer tradicionale është mëllaga. Arabët i japin një vend të gjerë përdorimit të mëllagës, duke filluar nga sallatat, supa dhe gjellët. Turqit e gatuajnë atë sëbashku me orizin, si dhe e përdorin atë në harxhin e byrekut si dhe në kaurdisje. Sallata e mëllagës me esencën e shegës, përdoret shumë në rrethin e Adanasë. Ndërsa gjella me mish me bamje e gatuar me mëllagë preferohet shumë në rajonin e Anadollit të mesëm.
Kur bëhet sallatë, gjethet e njoma të mëllagës mbruhet lehtë me kripë dhe i më pas i shtohen sallatës. Ju mund të bëni sallatë edhe duke zier mëllagën e freskët dhe duke i shtuar asaj kos. Shijen e mëllagës nuk mund ta gjeni në as një lloj perime tjetër./trt
