A i besojnë realisht njëri-tjetrit aleatët globalë, edhe ata brenda NATO-s?
Një nga kryeministrat më të famshëm të Britanisë së Madhe, Lordi Henry Palmerston mbajti detyrën më të lartë politike dy herë në mesin e shekullit të 19-të, në kulmin e fuqisë koloniale britanike në Indokinë dhe territore të tjera anembanë botës.
Lordi Palmerston është sigurisht më i njohur në teorinë politike për fjalinë: “Ne nuk kemi aleatë të përjetshëm apo armiq të përjetshëm. Më të rëndësishmet janë interesat tona, të përjetshme dhe të pandryshueshme”. Kjo frazë është cituar pafundësisht në politikën botërore që atëherë dhe duket se është shumë aktuale edhe sot.
Në politikën globale, mbizotërojnë interesat e një rrethi të ngushtë lobistësh politikë (njëlloj në të dy spektret politike – majtas dhe djathtas), dhe gjithnjë e më shumë kompani shumëkombëshe dhe lobe ushtarako-industriale, kryesisht në SHBA. Ndaj dhe nuk është befasi e madhe kur dalin informacione se ish-armiqtë e zemëruar janë aleatët më të afërt të sotëm.
“Diplomacia Atomike”
Megjithëse forcat gjermane nënshkruan zyrtarisht kapitullimin në fillim të majit 1945, Lufta e Dytë Botërore “zyrtarisht” përfundoi vetëm tre muaj më vonë, në fillim të gushtit, kur Forcat Ajrore Amerikane hodhën dy bomba atomike mbi qytetet japoneze të Hiroshimës dhe Nagasakit. Dy javë më vonë, perandori japonez Hirohito njoftoi kapitullimin, i cili u nënshkrua zyrtarisht më 2 shtator të të njëjtit vit. Lufta e Dytë Botërore më në fund mbaroi, fuqitë e Boshtit u mundën dhe bota menjëherë pati një superfuqi të re (dhe në atë kohë të vetmen) – Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
“Diplomacia atomike” ishte një ide e re në politikën amerikane të pasluftës, e cila u konceptua për herë të parë nga presidenti i kohës së luftës Franklin D. Roosevelt dhe vazhdoi nga pasardhësi i tij Harry S. Truman (që kur Roosevelt vdiq në prill 1945). Bashkimi Sovjetik, aleati i Amerikës në luftën kundër nazistëve, si pjesa tjetër e botës, ishte krejtësisht i befasuar nga bombat e hedhura në Hiroshima dhe Nagasaki, pasi Roosevelt këmbënguli që programi i zhvillimit të armëve bërthamore, i quajtur “Projekti Manhattan”, të mbahet plotësisht sekret. Kjo u bë një pikë mosmarrëveshjeje në marrëdhëniet midis SHBA-së dhe BRSS, të cilat do të thelloheshin vetëm në vitet e pasluftës.
Kur sovjetikët shpërthyen bombën e tyre të parë bërthamore “shtëpiake” – RDS-1 – në rajonin Semiplatinsk të stepës kazake më 29 gusht 1949, ishte praktikisht fillimi i Luftës së Ftohtë.
Konflikte të mëtejshme midis Perëndimit dhe Lindjes gjatë viteve ’50, si në Evropë (krijimi i Paktit të Varshavës në 1955), ashtu edhe në zonat me interes në Azi dhe Paqësor (lufta në Gadishullin Korean), de facto e ndanë botën në dy anë. Kjo gjithashtu filloi garën e armëve bërthamore dhe prodhimin e sasive të mëdha të armëve kimike dhe bërthamore, si në SHBA ashtu edhe në BRSS. Lufta e Ftohtë do të përjetojë “nxehtësinë” e saj në tetor 1962, pas zbulimit se raketat bërthamore sovjetike ndodhen në Kubë. “Kriza Kubane e Raketave” kërcënoi në fakt të çonte në një konflikt bërthamor mes dy superfuqive, i cili do të kishte pasoja tragjike historike për të gjithë botën.
Spiunazh masiv edhe para internetit
Gjatë asaj kohe, të dyja palët në Luftën e Ftohtë kishin “stacionet e tyre të inteligjencës” në Gjermaninë e ndarë dhe Berlinin e ndarë. Gjithashtu, ishte aktiv “Operacioni Romeo”, në të cilin një numër i madh spiunësh dhe agjentësh të inteligjencës sovjetike dhe gjermanolindore shkuan fshehurazi për të punuar për Perëndimin, kryesisht për agjencinë amerikane CIA, dhe për MI6 britanike. Megjithatë, në fillim të viteve ’70, bota filloi të ndryshojë me shpejtësi teknologjikisht, kështu që spiunët e vjetër “analogë” ishin pak të dobishëm. Kompanitë e mëdha dhe shërbimet qeveritare në të dyja anët e “Perdes së Hekurt” nisën të përdorin gjerësisht kompjuterë të mëdhenj, arkiva dixhitale të të dhënave dhe një sërë pajisjesh fotografike dhe video për marrjen dhe ruajtjen e informacionit.
Kështu, agjencia gjermanoperëndimore BND (Bundesnachrichtendienst, e formuar me ndihmën e SHBA-së në vitin 1956 si “Organizata Gehlen”) dhe një pjesë e agjencisë së CIA-s në Evropë (përfshirë “Operacionin Romeo”) dolën me idenë se me ndihmën e makinerive speciale të enkriptimit dhe deshifrimit do merrnin të dhëna nga qeveritë dhe qarqet diplomatike të shumë vendeve, si aleate ashtu edhe ato që konsideroheshin “të paangazhuara”.
Në atë kohë, kompania Crypto AG në Zvicër ishte një prodhues kryesor i makinave dhe pajisjeve të enkriptimit të të dhënave. Makinat kishin një “çelës publik” dhe “çelës sekret”, një grup karakteresh të lexueshëm vetëm nga dy palë që zotëronin sisteme identike. Sidoqoftë, në pothuajse njëqind vende që përdorën sisteme të tilla sekrete të komunikimit nga viti 1970 deri në vitin 1993, pra pas rënies së Murit të Berlinit, CIA dhe BND gjithashtu kishin të dhëna për këta “çelësat kriptografikë”. Në këtë mënyrë, dy agjencitë kanë mundur të përgjojnë mesazhe sekrete diplomatike mes vendeve në kuadër të “Operacionit Rubikon”. Deri në mesin e viteve ’80, BND këmbënguli që mesazhet nga vendet aleate nuk përgjoheshin, ndërsa CIA besonte se shumë prej këtyre vendeve po bashkëpunonin fshehurazi me Moskën në fusha të caktuara. BND i ruante të dhënat për këtë operacion si “Thesaurus”, por deri më sot shumica e tyre ndoshta janë shkatërruar përgjithmonë.
Gjithashtu, burimet nga dy komunitetet e inteligjencës nuk bien dakord as për numrin e vendeve, mesazhet e të cilave janë monitoruar prej dekadash. Disa besojnë se ishte rreth 60, ndërsa të tjerë thonë një shifër deri në 101 vende. Mes tyre ishin sigurisht Italia, Irlanda, Spanja, Portugalia, Turqia dhe Vatikani. Në fillim të viteve 2000, u shfaq informacioni se në fund të viteve ’80 dhe në fillim të viteve ’90, makinat “Crypto AG” përdoreshin nga India dhe Pakistani.
Aleatët nuk i besojnë njëri-tjetrit
Në komunitetin global të inteligjencës, “Operacioni Rubikon” konsiderohet si një nga më të suksesshmit në historinë e kriptografisë dhe komunikimit sekret në nivelin më të lartë. Operacioni “zyrtarisht” përfundoi në fillim të vitit 1993, kur BND u desh të tërhiqej me urdhër të kancelarit të atëhershëm Helmut Kohl dhe ministrit Bernd Schmidbauer, në përgatitje për formimin e Bashkimit Evropian në Mastriht, më 1 nëntor të të njëjtit vit.
Sidoqoftë, CIA e dinte që në fillim të viteve ’90 se algoritmet e enkriptimit në pajisjet “Crypto AG” ishin shumë të vjetruara dhe se kompjuterët modernë mund t’i deshifronin ato relativisht lehtë. Sot, kabllot speciale optike (FOTP/FOA) dhe standardet për enkriptimin e të dhënave dixhitale (AES-256), si dhe pajisje speciale që gjenerojnë numra të rastësishëm (gjenerator dixhital RND) të nevojshëm për konfirmimin e sigurisë përdoren për komunikim sekret midis krerëve të shteti dhe nga komuniteti i inteligjencës.
Megjithatë, zbulimi i vitit 2015, sipas të cilit agjencia amerikane NSA dhe shërbimi i inteligjencës ushtarake daneze DDIS kanë monitoruar komunikimet e kancelares gjermane Angela Merkel, presidentit Frank-Walter Steinmeier dhe mbi 130 zyrtarëve të tjerë të lartë gjermanë për të paktën dy vjet, madje edhe liderë të opozitës, ngrenë pyetjen: a i besojnë realisht aleatët globalë, qoftë edhe brenda NATO-s, njëri-tjetrin edhe sot, si gjatë Luftës së Ftohtë dhe “Operacionit Rubikon”?
/Te Sheshi/
