Bilanci i një lufte që paralajmërohet si “rraskapitëse”
Rusia sulmoi Ukrainën 100 ditë më parë. Pushtimi rus i një vendi sovran ka lënë gjurmë dhe pasojat e tij po ndjehen në të gjithë botën.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg vlerësoi se aleatët e Ukrainës duhet të përgatiten për një luftë rraskapitëse. Pas bisedës së djeshme në Shtëpinë e Bardhë me presidentin amerikan Joe Biden, Stoltenberg tha se aleatët e Ukrainës duhet të jenë të gatshëm për një luftë afatgjatë, sepse, sipas tij, lufta në Ukrainë është shndërruar në një luftë rrënimi.
Ai përsëriti se NATO nuk dëshiron të hyjë në një konfrontim të drejtpërdrejtë me Rusinë, por vuri në dukje se aleanca ushtarake perëndimore ka përgjegjësinë për të mbështetur Ukrainën, raporton The Guardian.
Sipas Stoltenberg, si shumica e luftërave, kjo me shumë gjasa do të përfundojë në tryezën e bisedimeve në një fazë, por ajo që po ndodh në tryezën e bisedimeve lidhet shumë me situatën në terren, në fushën e betejës.
Pesë mënyra se si lufta në Ukrainë ndryshoi botën
Lufta në Ukrainë ka ndryshuar në mënyrë të pakthyeshme botën. Këto janë pesë ndryshime kyçe sipas Deutsche Welle:
Refugjatët
Rreth 6.8 milionë njerëz janë larguar nga vendi i tyre që nga pushtimi rus i Ukrainës. Përveç kësaj, të paktën 7.7 milionë njerëz janë zhvendosur brenda vendit.
Pas ikjes së parë në vendet fqinje, të paktën 3 milionë ukrainas vazhduan udhëtimin e tyre dhe kërkuan strehim në vende të tjera, sipas UNHCR. Përveç Polonisë, Gjermania dhe Republika Çeke morën numrin më të madh të refugjatëve ukrainas: 727,000 ukrainas u strehuan në Gjermani dhe 348,000 në Republikën Çeke.
Mungesa e ushqimit
Ukraina është një prodhues i rëndësishëm i ushqimit: ajo prodhon pothuajse gjysmën e vajit të lulediellit, 15% të misrit dhe 10% të grurit në botë. Konflikti ka ndalur eksportet dhe Rusia ka vazhduar të bllokojë eksportet e grurit nga portet e Detit të Zi të Ukrainës.
Mungesa e ushqimit ndihet veçanërisht në vendet që varen nga importet e drithërave dhe vajit ushqimor ukrainas, si Egjipti dhe India. Megjithatë, pasojat janë shumë më të mëdha. Disa paralajmërojnë se konflikti, i shoqëruar me ngjarjet ekstreme të motit të shkaktuara nga ndryshimet klimatike dhe tronditja ekonomike e shkaktuar nga pandemia, po nxit një krizë globale të mungesës së ushqimit.
OKB-ja paralajmëroi në maj se nivelet e urisë në botë kishin arritur një “masë të re”, duke shtuar se dhjetëra miliona njerëz mund të përballen me urinë e zgjatur të lidhur me luftën.
Siguria energjetike
Deri në luftë, Rusia ishte burimi kryesor i energjisë për pjesën tjetër të Evropës. Rusia është eksportuesi më i madh në botë i gazit natyror, eksportuesi i dytë më i madh në botë i naftës së papërpunuar dhe eksportuesi i tretë më i madh në botë i qymyrit.
Tre të katërtat e gazit dhe pothuajse gjysma e naftës së papërpunuar shkuan në Evropë. Në vitin 2020, nafta, gazi dhe qymyri rus përbënin një të katërtën e konsumit të energjisë në BE. Kur Rusia pushtoi Ukrainën, BE-ja u përpoq të thyente varësinë e saj nga energjia ruse. “Ne thjesht nuk mund të mbështetemi te një furnizues që po na kërcënon në mënyrë eksplicite,” tha presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen në mars.
Shumë e shohin luftën në Ukrainë si një mundësi për BE-në – jo vetëm për të hequr qafe varësinë nga energjia ruse, por edhe për të përmbushur qëllimet e mbrojtjes së klimës duke ndërtuar burime të rinovueshme të energjisë dhe duke rritur efikasitetin e energjisë. Megjithatë, ka kufizime në lidhje me shpejtësinë e kalimit në format alternative të prodhimit të energjisë. Në të njëjtën kohë, kërkesa në rritje për energji jo-ruse ka çuar në rritjen e çmimeve në mbarë botën.
Rritja e çmimeve dhe inflacioni
Mungesa e ushqimit dhe energjisë ka çuar në një ndryshim të madh në jetën e shumë njerëzve që nga fillimi i luftës në Ukrainë: rezultati ka qenë rritja e çmimeve. Kur diçka është më pak, vlera e saj rritet – dhe kur ushqimi dhe karburantet bëhen më të shtrenjta, gjithçka tjetër bëhet më e shtrenjtë.
Çmimet e ushqimeve janë rritur veçanërisht. Indeksi i Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Ushqimin dhe Bujqësinë (FAO), i cili mat ndryshimin mujor të çmimeve të shportës bazë të konsumit, arriti një rekord të lartë në mars të këtij viti.
Inflacioni – pra, fuqia blerëse më e ulët për shkak të rritjes së çmimeve – është një masë kyçe që ndikon në të gjitha aspektet e ekonomisë. Sipas Organizatës Ndërkombëtare të Punës, inflacioni është më shumë se dyfishuar që nga marsi i vitit 2021, në mbarë botën. Në eurozonë, inflacioni arriti në 8.1 për qind muajin e kaluar, një rekord.
Megjithatë, inflacioni parashikohet të godasë shumë më rëndë vendet me prodhim të brendshëm bruto më të ulët. Ndërsa parashikimi i fundit i FMN-së parashikonte inflacion prej 5.7% për vendet e zhvilluara industriale, shifra për vendet në zhvillim është 8.7%.
Çmimet, parashikojnë ekspertët, mund të mbeten të larta për vitet në vijim.
Rilindja e NATO-s
Pushtimi rus i Ukrainës la gjurmë edhe në gjeopolitikë. Disa ekspertë presin një ndarje përsëri midis blloqeve gjeopolitike dhe ekonomike lindore dhe perëndimore, me Rusinë dhe Kinën në njërën anë dhe BE-në dhe SHBA-në nga ana tjetër.
Ndërsa në të kaluarën NATO-ja ka vepruar me aq rezervë sa presidenti francez Emmanuel Macron e quajti atë klinikisht të vdekur në vitin 2019, lufta në Ukrainë po çon në aleancën më të fuqishme ushtarake në botë që tani zë një pozicion qendror, thonë disa vëzhgues.
Kryesisht nga frika e qëllimeve imperialiste të Putinit, Finlanda dhe Suedia kohët e fundit njoftuan synimin e tyre për t’u bashkuar me Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut. Vladimir Putin e sheh NATO-n si një kërcënim për Rusinë dhe ka paralajmëruar vazhdimisht për pasojat nëse NATO pranon Ukrainën në anëtarësimin e saj. Kritikët e NATO-s thonë se zgjerimi i aleancës ushtarake në lindje ishte një provokim për Putinin.
NATO po furnizon Ukrainën me armë dhe pajisje, megjithëse hodhi poshtë kërkesën e presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky për vendosjen e zonës së ndalim-fluturimit. /tesheshi.com/
