Demokracia liberale dhe bota e lirë tani përballen me një sfidë të frikshme
Nga Stephen Collinson, CNN
Ndërkohë që diplomatët po luteshin për paqe gjatë një takimi të minutës së fundit të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, bombat ruse filloi të binin mbi Ukrainën.
Gjatë një nate të tmerrshme, të shënuar nga një fjalim i presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky që ndihej si një eulogji për një demokraci, dekada paqeje midis kombeve në tokën evropiane përfunduan me shpërthime të forta në qytete të shumta të Ukrainës. Një video e transmetura direkt tregoi një kolonë automjetesh ushtarake që brenda pak orësh kalonin në vend nga Bjellorusia, ku trupat ruse ishin grumbulluar. Dhe shpërthimet me bubullimë shpërthyen shpejt mbi kryeqytetin Kiev, ndërsa sirenat e sulmit ajror filluan të bien, duke paralajmëruar një krizë të re të rrezikshme për një botë tashmë të tronditur nga trazirat.
Sulmi i frikshëm i Presidentit Vladimir Putin i pritur prej kohësh do të bëjë jehonë përtej Rusisë dhe fqinjit të saj demokratik. Do të sjellë pasoja, duke përfshirë rritje të dhimbshme në çmimet tashmë të larta të gazit për amerikanët që luftojnë për të dalë nga një pandemi që ndodh një herë në shekull. Dhe mund të ringjallë një Luftë të Ftohtë që dikur shihej si një relike e historisë, duke krijuar një përplasje të re të pasigurt midis SHBA-së dhe Rusisë, fuqive më të mëdha bërthamore në botë. Presidenti Joe Biden do të zbulojë paketën e sanksioneve më të ashpra të vendosura ndonjëherë kundër Rusisë kur t’i drejtohet kombit më vonë të enjten.
“Pushtimi ka filluar,” u tha gazetarëve Anton Gerashchenko, këshilltar i ministrit të brendshëm të Ukrainës, duke përshkruar sulmet me raketa në aeroportet dhe selitë ushtarake në Kiev, ndërsa ekipet e CNN në terren dëshmuan shpërthime dhe zjarr artilerie diku tjetër në fillim të një Konflikti që SHBA ka paralajmëruar mund të kushtojë mijëra jetë civilë.
Putini, në një fjalim të patritur në televizor, shplalli një operacion për “çmilitarizimin dhe denazistifikimin e Ukrainës” me pretendime të rreme për kryerje të gjenocidit kryer kundër rusëve etnikë në rajonet lindore të Ukrainës,. Mizoria e tij solli në kujtesë manovrat e errëta të diktatorëve të vitete 1930 që e futën botën në luftë. Referenca e tij për nazistët ngriti idenë e spastrimeve politike dhe sugjeroi një mentalitet që në dukje i afrohej paranojës.
Ishte momenti surreal kur një lider i traumatizuar dhe i fiksuar nga kolapsi i Bashkimit Sovjetik, të cilin e dëshmoi si oficer i KGB-së në ish-Gjermaninë Lindore, nisi një betejë për t’u hakmarrë ndaj forcave të historisë dhe për të fshirë liritë dhe demokracinë e një populli të një kombi të pavarur e sovran.
Ukraina është një ish-republikë sovjetike që shkoi në rrugën e saj pas rënies së komunizmit, e cila hoqi dorë nga armët bërthamore në këmbim të garancive të sigurisë të shkelura tani nga Moska. Ajo dëshiron një të ardhme në Perëndim, por Putin i sheh përpjeket e saj për demokraci si kërcënim për sundimin e tij autokratik dhe dëshiron të sigurohet që vendi të mos e arrijë kurrë ëndrrën e tij për anëtarësim në NATO.
Amerika, papritmas me një krizë të re të rrezikshme
Përveç sfidës ndaj rendit botëror të udhëhequr nga SHBA-ja dhe asaj që dikur njihej si bota e lirë, amerikanët do të paguajnë një çmim për këtë sulm, megjithëse ata nuk janë, si populli i Ukrainës, që vihen nën kritika.
Çmimet më të larta të gazit dhe inflacioni janë të sigurta. Nafta u ngjit mbi 100 dollarë për fuçi pothuajse sapo filloi sulmi rus.
E meqenëse Putini kishte kërkuar tërheqje nga NATO-ja të ish-shteteve satelitore sovjetike që i ishin bashkuar organizatës, kjo është gjithashtu edhe kriza e Amerikës. Shtetet e Bashkuara nuk do të dërgojnë trupa për të luftuar Rusinë drejtpërdrejt në Ukrainë, duke qenë se si jo-anëtare e NATO-s Ukraina nuk gëzon garancitë e ndërsjella të mbrojtjes së aleancës. Por është pothuajse e sigurtë se Uashingtonit do t’i duhet të dërgojë trupa për të përforcuar aleatët e tij evropianë dhe në bazat që ata filluan të largoheshin 30 vjet më parë. Vendet baltike të Letonisë, Lituanisë dhe Estonisë duken papritur të prekshme dhe, ndryshe nga Ukraina, janë anëtarë të NATO-s që SHBA-ja është e detyruar t’i mbrojë për shkak të traktatit. Ekziston gjithashtu mundësia e një kryengritjeje në Ukrainë të financuar nga SHBA-të, duke rritur rrezikun e një lufte të re ndërmjet Uashingtonit dhe Moskës.
Më gjerësisht, sulmi i Putinit ndaj Ukrainës është një sfidë tjetër për fuqinë globale të Amerikës dhe konceptin e një bote të lirë dhe demokratike që shumëfishon ndikimin e saj. Demokracia liberale tani përballet me një sfidë të frikshme, jo vetëm nga një Rusi revanshiste, por nga një superfuqi autoritare në rritje siç është Kina. Dhe ndryshe nga koha e Luftës së Ftohtë, kur të gjitha palët qëndruan të patundura përballë një lufte 40-vjeçare kundër komunizmit, vetë demokracia e Amerikës po lëkundet, e kërcënuar nga një ish-President i cili u përpoq të ngjitej në pushtet.
Si provë e shkatërrimit të unitetit kombëtar në SHBA, ish-Presidenti Donald Trump, i cili të martën e kishte konsideruar Putinin një ‘gjeni’, doli menjëherë në Fox News dhe gënjeu se “zgjedhjet e manipuluara” në SHBA u vunë amerikanëve në krye një president të paligjshëm, ndërkohë që lëvdonte liderin rus, të cilin ai gjithmonë e ka vlerësuar.
Fjalimi prekës i Presidentit ukrainas
Natyra e vërtetë e sulmit rus dhe rëndësia e tij për pjesën tjetër të botës, shkëlqeu përmes një fjalimi prekës të Zelensky-t, i cili tha se e kishte telefonuar Putinin më herët. Por nga ana tjetër e linjës kishte vetëm heshtje totale.
Duke iu lutur popullit të Rusisë në gjuhën e tyre, Zelensky tha: “Ju thuhet se ky zjarr do të çlirojë popullin ukrainas. Por populli ukrainas është i lirë.”
Presidenti ukrainas, një ish-komedian tani i ngarkuar me rrëfimin e një tragjedie kombëtare, u tha rusëve: “Ne duam ta përcaktojmë historinë tonë vetë. Në paqe, qetësi dhe ndershmëri.” Dhe në një gjendje të frikshme mënjanë, disa orë përpara se armët të shpërthejnë përsëri mbi një kontinent të njollosur me gjakun e miliona njerëzve të humbur në luftërat e tiranëve, Zelensky vuri në dukje mësimin se betejat e lokalizuara rrallë qëndrojnë të tilla në një rajon të mallkuar nga historia, një pikë e nënvizuar nga dhjetëra mijëra varre amerikane në Evropë nga dy luftërat botërore. “Ky hap mund të bëhet fillimi i një lufte të madhe në kontinentin evropian,” tha ai.
Ish-sekretari i mbrojtjes i SHBA-së, William Cohen, duke folur për Anderson Cooper të CNN-it, solli një argument të ngjashëm. “Nisja e një lufte në një tokë të thatë, si të thuash, mund të ndezë një zjarr të egër”, tha ai.
Rreziku për Putinin
Shtrirja dhe kohëzgjatja e operacionit të udhëhequr nga dhjetëra mijëra trupa ruse të grumbulluara rreth Ukrainës nuk është ende e sigurt. Por qëllimi është i qartë. Një udhëheqës autokratik rus ka bërë zgjedhjen për t’i privuar miliona ukrainas nga e drejta e tyre për të marrë vendimet vetë për vendin e tyre dhe të ardhmen e tyre. Preferenca e tyre e dukshme është që të mos sundohen nga Rusia.
Një zyrtar i lartë amerikan i njohur me të dhënat më të fundit të inteligjencës amerikane tha se vlerësimi i hershëm ishte se ky ishte fillimi i pushtimit të plotë rus të paralajmëruar prej kohësh nga Shtetet e Bashkuara.
Putini ka qenë i acaruar prej kohësh me atë që ai e sheh si mungesë respekti nga Amerika pas Luftës së Ftohtë dhe nga zgjerimi lindor i NATO-s duke përfshirë ish-aleatët sovjetikë si Polonia, Rumania dhe Hungaria. Kjo shpjegon pse konflikti mund të jetë i vendosur në Ukrainë, por është gjithashtu një sfidë më e gjerë për Uashingtonin.
Në mjegullën e hershme të luftës, është shumë herët për të treguar shkallën e rezistencës me të cilën do të përballeshin rusët, nëse do të rrëzonin qeverinë në Ukrainë, ose nëse pushtimi i paligjshëm mund të shkaktonte një kryengritje që mund të vriste trupat ruse dhe të krijonte kushte që mund të sfidojnë regjimin e Putinit.
Një ekspert i Rusisë, ish-oficer i lartë i CIA-s, Paul Kolbe, tha se pushtimi i një kombi që është më i madh se Franca apo Gjermania mund të krijonte një situatë të paqëndrueshme për rusët dhe do të ishte një lojë e madhe kumari.
“Putini do të përpiqet të gëlltisë një copë këtu, por do të jetë e vështirë për ariun rus ta tretsë atë”, tha Kolbe për Erin Burnett të CNN.
“Ky është një konflikt që do të zgjasë me muaj dhe vite, pavarësisht nëse pushtimi shkon mirë për Putinin apo jo. Ai do të ndryshojë pamjen e Evropës dhe do të vendosë linja të forta konflikti brenda Ukrainës dhe në kufijtë e Ukrainës me Perëndimin”, shtoi ai.
Pak çaste përpara se të fillonte sulmi, diplomatët ishin mbledhur në dhomën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së për një takim të kryesuar, si për ironi nga një planifikim i mëhershëm, nga ambasadori rus.
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, António Guterres bëri një lutje të fundit që të jepej urdhër kundër pushtimit.
“Unë kam vetëm një gjë për të thënë nga thellësia e zemrës sime. President Putin, ndaloni trupat tuaja që të mos e sulmojnë Ukrainën. Jepini paqes një shans. Tepër njerëz kanë vdekur deri tani.”
Por, tashmë është tepër vonë. /tesheshi.com/
