Mërgata vazhdon të jetë një nga burimet kryesore të financimit të shpenzimeve familjare në Kosovë. Që nga shpallja e pavarësisë, dërgesat e tyre kanë vazhduar të shënojnë rritje. Brenda kësaj periudhe janë dërguar mbi 12 miliardë euro. Vlera më e madhe e parave është dërguar gjatë 2020-s, ku pavarësisht pandemisë, mërgata ka dërguar 1.18 miliardë euro.
Qytetarët e Kosovës ende vazhdojnë të jetojnë e presin mbështetje financiare nga mërgimtarët që jetojnë nëpër shtete të botës. Ata janë “infuzioni” që nuk ndalet kurrë. Madje, remitancat në Kosovë paraqesin kategorinë më të madhe në kuadër të llogarisë së të ardhurave dytësore.
Që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës e deri më tani, llogaritet se mërgimtarët kanë dërguar në Kosovë mbi 12 miliardë euro.
Shuma e remitancave të dërguara sipas viteve në Kosovë është: 2008 – 858 milionë euro; 2009 – 865 milionë euro; 2010 – 825 milionë; 2011 – 814 milionë euro; 2012 – 775 milionë euro; 2013 – 867 milionë euro; 2014 – 901 milionë euro; 2015 – 796 milionë euro; 2016 – 808 milionë euro; 2017 – 911 milionë euro; 2018 – 1.13 miliardë euro; 2019 – 1.23 miliardë euro dhe 2020 – 1.8 miliardë euro.
Në Kosovë, në vitin 2020, vlera e remitancave, sipas të dhënave të Bankës Qendrore të Kosovës ishte rreth 940 milionë euro. Kurse në tremujorin e parë të këtij viti, vlera e remitancave kap shumën mbi 242.9 milionë euro.
Vlera më e lartë brenda vitit 2020 e dërguar në drejtim të Kosovës ishte në muajin maj, me 104 milionë euro, ndërsa më pak u dërguan në prill, 61.7 milionë euro. Sipas BQK-së, gjatë muajve, janar-mars të këtij viti, remitancat arritën në 243 milionë euro.
“Vlera totale e remitancave për tremujorin e parë të këtij viti (janar-mars 2021), ishte 242.9 milionë euro, që është më e lartë për 55.6 milionë se periudha e njëjtë e vitit të kaluar, ku vlera e remitancave ishte 187.3 milionë euro”.
Guvernatori i Bankës Qendrore të Kosovës (BQK), Fehmi Mehmeti, ka thënë remitancat kanë shënuar rritje dhe sipas tij, diaspora është shtyllë për ekonominë. “Diaspora është me shumë rëndësi për vendin, remitancat edhe pse ka qenë pandemi, kanë shënuar rritje në Kosovë, duke arritur në gati 1 miliard euro”.
Ai ka ftuar diasporën të investojë në Kosovë. “Ka shumë mënyra se si diaspora të investojë në Kosovë, i ftojmë bizneset nga diaspora të vizitojnë BQK-në për të diskutuar mundësinë që ka sektori financiar për investime”.
Qeveria e Kosovës, me anë të një vendimi vitin e kaluar, synon t’i nxitë bashkatdhetarët që të vizitojnë Kosovën. Në mbledhjen e fundit të ekzekutivit të udhëhequr nga kryeministri Kurti është marrë vendimi që të mbulohen shpenzimet e policës kufitare në vlerë deri në 6 milionë euro për bashkatdhetarët.
Nga cilat shtete dërgohen para më së shumti
Për sa u përket dërgesave të mërgatës sipas vendeve, Gjermania është shteti ku më së shumti dërgohen para në drejtim të Kosovës. Në vitin 2020, del se nga Gjermania kanë ardhur mesatarisht 42.3% e dërgesave, ndjekur nga Zvicra me 22.3% dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, me 6.4%.
Për periudhën e katërt të vitit 2020, rritja e remitancave është 26.3%. “Në kuadër të bilancit të pagesave, rritje të konsiderueshme në tremujorin e katërt të 2020 kanë shënuar edhe remitancat me 26.3%”, thuhet në raportin e BQK.
“Përkundër faktit se edhe vendet ku janë të koncentruar diaspora kosovare janë goditur shumë nga kriza e pandemisë, remitancat kanë shënuar përshpejtim të rritjes. Rritja e remitancave ka qenë dyshifrore gjatë gjithë periudhës, me përjashtim të muajit mars 2020 dhe prill 2020, kur shënuan rënie”.
Sipas kanaleve të dërgimit, Banka Qendrore e Kosovës thotë se 672 milionë euro janë transferuar me anë të agjencive të dërgesave të parave, kurse pjesa tjetër me anë të bankave komerciale.
“Pjesa dërmuese e remitancave, apo 61.5%, kanë ardhur përmes agjencive për transferim të mjeteve, të cilat shënuan rritje prej 54.4% në tremujorin e katërt të 2020-së. Remitancat përmes bankave shënuan rritje prej 29.1%, ndërsa remitencat përmes ‘kanalit jo-formal’ shënuan rënie për 13.6%”.
Gjatë viteve, remitancat kanë pasur rol të rëndësishëm në ekonominë e Kosovës, duke nxitur rritjen ekonomike dhe duke siguruar të ardhura shtesë për familjet me të ardhura më të vogla. Pjesa më madhe e remitencave, sipas të dhënave të BQK-së, shkojnë për konsum, pastaj në investime, kryesisht në blerje të patundshmërive.
Profesori universitar, Muhamet Sadiku, deklaron se lidhja e bashkatdhetarëve me Kosovën ka qenë gjithnjë e fuqishme dhe ka vazhduar një trend i dërgesave të mëdha, të cilat janë gati sa gjysma e buxhetit të Kosovës, respektivisht rreth 13% e Bruto Produktit Vendos.
“Edhe përkundër problemeve që ka sjellë pandemia, megjithatë lidhja e diasporës me Kosovën ka qenë gjithnjë e fuqishme dhe ka vazhduar një trend i dërgesave të mëdha, të cilat janë rreth 40% e buxhetit të Kosovës, përkatësisht rreth 13% e Bruto Produktit në vend.
Remitancat janë treguar burim i sigurt dhe afatgjatë i zhvillimit ekonomik të Kosovës, pavarësisht se 90% e remitancave shkojnë në mbulimin e konsumit familjar në Kosovë. Kjo është një strukturë e ndërtuar nga niveli i lartë i papunësisë dhe niveli i lartë i varfërisë, prandaj familjet kosovare derisa ekziston kjo situatë sociale…Paratë e diasporës, në një përqindje të vogël, orientohen në investime për hapjen e vendeve të punës”.
Ai thotë se një pjesë e madhe e këtyre parave shkojnë në mbulimin e importit të madh, pasi Kosova ka 2,4 miliardë euro importe në vit. Lirim Krasniqi, hulumtues dhe analist i politikave në organizatën “Germin”, e cila merret kryesisht me çështje të diasporës, thotë se remitancat gjatë viteve kanë pasur një rol të rëndësishëm në ekonominë e Kosovës.
“Këto mjete luajnë një element të rëndësishëm të mirëmbajtjes së ekonomisë së Kosovës, por edhe ruajtjes së paqes sociale, pasi remitancat përbëjnë 15% të Bruto Produktit Vendor. Përveç remitancave, diaspora dërgon para edhe përmes kanaleve të tjera joformale”, thekson Krasniqi Ai thotë se shumica e mjeteve financiare të dërguara nga qytetarët e Kosovës, që jetojnë në vende të ndryshme të botës, shpenzohen për konsum.
“Dhe fatkeqësia e kësaj është se këto mjete, prapë dalin jashtë Kosovës, pasi shumica e produkteve të konsumit ditor importohen në Kosovë nga shtete të ndryshme”.
/monitor.al/
