Parathënie
Jeta e lumtur është qëllimi më i lartë i secilit njeri. Njerëzit kanë definicione të ndryshme mbi jetën e lumtur, disa mendojnë se jetë e lumtur është mbledhja e pasurisë, të tjerët mendojnë se është shëndeti dhe fuqia, tjerët se është siguria dhe rehatia, ose shtëpia e madhe, ushqimi këndshëm dhe gruaja e mirë, ose përgaditja e lloj-lloj ushqimeve të lezetshme, ose fitimi i rizkut hallall dhe diturisë së dobishme, ose besimi i vërteë dhe sinqertë dhe veprat e mira.
Të gjitha këto që i përmendëm mundet të hyjnë në domethënjen e lumturisë.
Nga kjo që përmednim shohim se lumturia ndahet në dy pjesë:
– Lumturi e kësaj bote, e përkohshme dhe e gjatë sa gjatësia e jetës tonë.
– Lumturi e asaj bote, e përhershme, pa fund.
Nuk ka mundësi të ketë lumturi të plotë të dunjasë nëse nuk do të kesh lumturi edhe në ahiret, kurse lumtur të plotë në këtë botë dhe atë botë e kanë besimtarët e devotshëm. All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ(97)
“Kush bën vepër të mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë besimtar, Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim shpërblimin më të mirë për veprat e tyre”. (En-Nahl: 97).
Jetë e mirë në dunja domethënë rehati e zemrës, qetësi e shpirtit, të të mjafton ajo që të k ardhur nga furnizimi dhe të kuptosh lezetin e adhurimeve. Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka gjykuar se njeriu i cili është i kënaqur me atë që ia ka dhënë Zoti prej rizkut, ka shpëtuar dhe ka korrë sukses në dunja dhe ahiret:
“Ka shpëtuar njeriu, të cilit i vjen rizku sa ka nevojë dhe është i kënaqur me këtë caktim”. (Muslimi).
Kurse e tërë fatëkeqësia është e përmbledhur në bërje mëkate ndaj All-llahut [subhanehu ve teala]. All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
وَمَنْ يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا(71)
“…e kush respekton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ai ka arritur një sukses të madh”. (El-Ahzab: 71).
وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا(36)
“E kush e kundërshton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ai është larguar shumë larg së vërtetës”. (El-Ahzab: 36).
Hyrje
Reahtia e zemrësdhe lumturia e sajë, nga njëra anë dhe largimi i brengave dge mërziave nga ajo, nga ana tjetër është kërkesa kryesore e njeriut, në këtë mënyrë arrihet jeta e mirë, lumturia dhë gëzimi. Arritja e kësaj jete ndodhë me shkaqe fetare, natyrore, praktike, të gjitha këto vetëm besimtari mundet t’i përmbledhë, kurse tjerët nëse arrijnë një pjesë, nga shkaku i mundit që e japin, u kalojnë shumë pjesë, të cilat mundet të jenë më të dobishme dhe më të mira, qoftë në fillim ose në fund.
Në këtë moment do të përmendi disa shkaqe që ma mer mendja se mundësoj realizimin e kësaj kërkese të madhe, për të cilën punon çdo njeri.
Ndodh që ndokush i arrinë të gjitha këto shkaqe dhe jeton jetën të lumtur dhe me rehati, ose tjetri i gabon të gjithat dhe jeton jetë të keqe dhe të rëndë, e i treti mes kësaj dhe asja gjendje, aq sa shkaqe të të mirave i zbaton aq mirësi përjeton dhe aq sa shkaqe të të këqijave i zbaton aq keqësi përjeton. All-llahu na qoftë në ndihmë për çdo të mirë dhe largoftë prej nesh çdo të keqe.
Një: shkaku më i madh, baza dhe themeli është besimi në All-llahun dhe veprat e mira. All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ(97)
“Kush bën vepër të mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë besimtar, Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim shpërblimin më të mirë për veprat e tyre”. (En-Nahl: 97).
All-llahu [subhanehu ve teala] ka lajmëruar dhe premtuar se ai që ka besim dhe vepra të mira, do të jeton jetën të lumtur në këtë botë dhe do të fiton shpërblim të mirë në ahiret.
Shkaku i kësaj është i qartë. Ata që besojnë në All-llahun me besim të shëndoshë, i cili jep frytet e veprave të mira, të cilat i përmirësojnë zemrat dhe sjelljen në dunja dhe ahiret, kanë me vehte rregulla me të cilat i pranojnë të gjitha ndodhitë e jetës, qofshin të lumtura ose fatkeqe.
Të mirat dhe gëzimet i pranon duke iu falënderuar All-llahut dhe duke i përdorur në dobi, e nëse i përdorë në këtë drejtim shkakton lumturi dhe dëshirë për vazhdim dhe bekim të tyre, nga shpresa e shpërblimit të falënderuesve, shkakton gjëra shumë të mëdha, të cilat për nga mirësia dhe bereqeti ua kalojnë këtyre gëzimeve që i dhanë këto fryte.
Kurse të këqijat, brengat dhe mërzitë i rezistojnë nëse ka mundësi për rezistencë dhe i zvogëlojnë nëse ka mundësi për zvoglim, dhe durim të mirë, për gjërat që as nuk mund të rezistohen e as të zvogëlohen. Kurse nga rezistenca e të këqijave, nga përvoja dhe forca, nga durimi dhe shpresimi i shpërblimit, vijnë shumë të mira të cilat janë më të mëdha se vet të këqijat, saqë edhe harohen të këqijat, të cilat zëvendësohen me gëzime dhe shpresa të këndshme, lakmi të shpërblimit të All-llahu dhe dhuntive të Tija. Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë:
“Çudi është çeshtja e besimtarit, të gjitha çeshtjet e tija janë hajr. Nëse e godet gëzim, mirësi, falënderon, kjo është mirë për te, e nëse e godet ndonjë fatëkeqësi, duron, edhe kjo është mirë për te. Këtë nuk e fiton askush tjetër përveç besimtarit”. (Muslimi).
Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] na ka lajmëruar në këtë hadith se besimtarit i shtohet fitimi dhe frytet e veprave të tija në çdo gjë që e godet, oqfshin të mira ose të këqija. Shpeshë herë ndodhë që dy persona ti godasin të mira ose të këqija të njejtat, mirëpo ballafaqimi i tyre me to nuk është i njejtë, ky dallim vjen nga dallimi në besim dhe vepra të mira.
I pari i pret të mirat dhe të këqijat me falënderim dhe durim, kurse kjo shkakton gëzim dhe lumturi, largim të brengave dhe mërzive, ngushtësisë së shpirtit dhe vështirësisë së jetës, e i plotësohet jeta e mirë në këtë botë.
Kurse tjetri të mirat i shfrytëzon për kryelartësi dhe padrejtësi, e devijon sjellja e tij, saqë fillon ti pranon ashtu siç i pranojnë kafshët me grykësi dhe nxitim, edhe pse kjo aspak nuk ia rehaton zemrën, por ia ndanë në shumë drejtime, në drejtim të frikës nga kalimi i kësja të mire dhe konflikteve që i shkakton kjo situatë zakonisht dhe në drejtim se epshi i njeriut kur nuk mjaftohet me kaq, por vazhdimisht kërkon gjëra tjera, të cilat ndoshta i arrinë ose jo. Edhe po i arriti vijnë ato brengat sikur në rastin eparë, e kështu me rradhë. Mos pyet në çfarë vështirësie është duke jetuar, për sëmundjet mentale dhe fizike, për frikën e cila mund të arrijë gradën më të keqe, pasiqë nuk shpreson shpërblim nga Zoti e as nuk duron përballë fatëkeqësive, vepër e cial ia lehtëson vështirësinë.
Krejt kjo mund të shihet në jetën e përditshme të njerëzve. Nëse vetëm një shembull prej këtyre llojeve e mendon dhe i paramandon në jetën e njerëzve, do të shohish dallimin e madh mes besimtarit dhe mosbesimtarit, mes besimtarit që vepron sipas besimit të tijë, dhe mosbesimtarit i cili nuk ka në bazë të çakit të vepron, përveç epshit të tijë. Sepse feja nxitë me të madhe që të mjaftohemi me atë që na ka dhënë Zoti nga rizku dhe me ato dhunti që na i ka dhënë All-llahu.
Besimtari nëse sprovohet me sëmundje ose varfëri, ose më gjëra tjera të cilat mundet t’i ndodhin secilit njeri, besimtari me besimin e vet, me mjaftimin me atë që i aka dhënë Zoti, është i qetë, nuk kërkon gjëra të cilat nuk mundet t’i bëjë, i shikon ata që janë ndër te, e jo ata që janë mbi te. Ky njeri mudn të jetë edhe ma i gëzuar dhe i lumtur se ai i cili i ka të gjitha të mirat e dunjasë, mirëpo nuk është syngopur.
Nëse një njeri që ska besim sprovohet me sëmundje ose varfuri, ose i humbëndonjë kërkesë e kësaj bote, do ta gjeshë në kulmin e fatëkeqësisë dhe vështirësisë.
Një shembull tjetër, nëse njeriut i ndodhin gjëra prej të cilave duhet të frikësohet shumë dhe të trishtohet, besimtari mbetet i qetë dhe i sigurtë, mundohet të ballafaqohet me këto gjëra sipas mundësive të veta, është bërë gati që ta reziston këtë të keqe.
Kurse njeriu që s’ka besim, nëse i ndodhin këto gjëra, ai aspak nuk rehatohet, bëhet nervoz, i shpërndahet mendimi i tij, brenda mbushet me frikë dhe trishtim, i mblidhen edhe frika e brendshme edhe ç’rahatia e jashtme, gjëra të cilat ai nuk ka mundësi t’i përshkruajë me fjalë. Ky lloj i njerëzve, nëse nuk do t’i ndodhnin disa stërvitje natyrore, do të skatërrohej në aspektin nervor, sepse i mungon besimi, i cili e nxitë në durim, sidomos në raste të vështira dhe trishtuese.
Bamirësi dhe keqbërësi, besimtari dhe jobesimtari janë të barabartë në fitimin e trimërisë, e cila mund të fitohet, që është një emocion i cili t’i zbutë frikat dhe i lehtëson, mirëpo ajo që e dallon besimtarin është forca e besimit të tij, durimi dhe mbështetja në All-llahun dhe shpresimi i shpërblimit prej Tij, ia shtojnë trimërinë, e zbusin frikën dhe ia lehtësojnë musibetin, siç thotë All-llahu [subhanehu ve teala]:
إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنْ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا(104)
“…pse nëse ndieni dhëmbje edhe ata ndjejnë dhëmbje sikurse ju, e ju shpresoni nga All-llahu çka ata nuk shpresojnë. All-llahu është i Dijshëm, Ligjdhënës i Matur”. (En-Nisa: 104).
Dhe i vjen ndihma dhe përkrahja e All-llahut, gjëra me të cilat copëzohet frika:
وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ(46)
“Të jeni të durueshëm se All-llahu është me të durueshmit”. (El-Enfal: 46).
Dy: Prej shkaqeve që i largojn brengat, mërzitë dhe vështirësitë është bamirësia ndaj njerëzve, qoftë me fjalë ose me vepra, me lloje të ndryshme të mirësisë.
Kjo është vepër, me të cilën All-llahu i largon brengat dhe vështirësitë qoftë ai njeri i devotshëm ose mëkatar, mirëpo i devotshmi përfiton ma shumë nga kjo sjellje, sepse bamirësia e tij buron nga sinqeriteti dhe shpresimi i shpërblimit të All-llahut, kurse All-llahu ia lehtëson bamirësinë, nga shkaku i të mirave që i shpreson, kurse ia largon të këqijat nga shkaku i sinqeritetit dhe shpresimit të shpërblimit nga All-llahu:
لَا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِنْ نَجْوَاهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلَاحٍ بَيْنَ النَّاسِ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا(114)
“Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka kurrfarë dobie, përveç (bisedës) kush këshillon për lëmoshë, për ndonjë të mirë ose pajtim mes njerëzve. E kush i bën këto duke pasur për qëllim vetëm kënaqësinë e All-llahut, Ne do ti japim më vonë (në botën tjetër) shpërblim të madh”. (En-Nisa: 114).
All-llahu [subhanehu ve teala] në këtë ajet tregon se këto vepra janë të mira, pa marë para sysh se nga i cili vinë, kurse e mira e sjell të mirën, e All-llahu besimtarit u jep shpërblim të madh, prej shëprblimit është edhe largimi i brengave dhe mërziave.
Tre: angazhimi me vepra të mira dhe dituri të dobishme
Angazhimi me vepra të mira dhe dituri të dobishme është shkak me të cilin i largon shumë të këqija, largohesh nga bregosja dhe nervozizmi. Angazhimi me vepra të mira dhe dituri të dobishme nuk të jep mundësi të mirresh më gjëra tjera të cilat të ç’rahatojnë, ndoshta edhe i haron ato gjëra të cilat e kanë brengosur, kështuqë gëzohet dhe i zgjërohet aktiviteti. Edhe në këtë shkak marin pjesë edhe besimtari edhe jobesimtari. Mirëpo besimtari dallohet me imanin e tij, sinqeritetin dhe shpresimin e shpërblimit nga kjo dituri e dobishmë që është duke e mësuar dhe veprat e mira që është duke i bërë. Nëse është në ibadet është në ibadet, e nëse është në vepra të kësaj bote, e shoqëron me nijet të mirë, e bënë me nijet që t’i ndihmojë në respekt ndaj All-llahut. Kjo gjë pa dilem se ka efekt në largimin e brengave dhe mërzive. Sa e sa njeri është sprovuar me jetë të vështirë dhe brenga, mirëpo ndërkohë i vjen ndonjë sëmundje e cial ia haron ato brenga dhe vështirësi. Mirëpo vepra me të cilën duhet të miresh duhet të jetë e dashur për shpirtin, kjo të mundëson ma lehtë të arrishë qëllimin e dobishmë me leje të All-llahut [subhanehu ve teala].
Katër: të mbledhish mendimin mbi veprat e ditë së sodme.
Muslimani i mençur duhet të angazhohet me veprat e ditës ë sodme, e mos të brengoset për atë që i ka kaluar e as për atë që mund ti kalojë në të ardhmen. Për këtë Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] edhe ka kërkuar strehim te All-llahu për këto gjëra duke thënë:
“All-llahu im, strehohem te Ti nga brenga dhe mërzia, nga pamundësia dhe dembelia, nga frika dhe kopracia dhe nga thellosja në borxhe dhe sundimi i njerëzve”. (Buhariu dhe Muslimi).
Njeriu mërzitet për të mirat që i kanë kaluar ose për të këqijat që e kanë goditur, kurse brengoset për të mirat që mundet t’i kalojnë në të ardhmen dhe për të këqijat që mund ta kaplojnë. Për të ikur nga këto dy gjëra, njeriu duhet të angazhohet me obligimet momentale që i ka, duke shfrytëzuar të gjithë forcën dhe mundësitë për të përmirësuar kohën e tashme të tijë. Sepse përmbledhja e mbarë zemrës në këtë gjë, i ndihmon t’i plotësojë veprat e tija dhe të angazhohet nga mërzitë dhe brengat. Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] edhe pse i ka udhëzuar muslimanët në këtë gjë, të kërkojnë ndihmë prej All-llahut [subhanehu ve teala], ai gjithashtu i ka mësuar që të interesohen dhe punojnë në atë drejtim dhe të largohet nga gjërat që kanë mundësi t’i pengojnë në realizimin e tyre. Duaja duhet të jetë baraz me veprat. Punon dhe mundohet, pastaj i lutet Zotit që tu jep sukses. Siç thotë Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] në një hadith tjetër:
“Kujdesu për atë që të bënë dobi dhe kërko ndihmë nga All-llahu e mos u trego i pamundshëm. Nëse të godet ndonjë gjë mos thuaj: po të ishte kështu e kështu, do të ishte ashtu e ashtu, sepse fjala “nëse” i hap dyert shejtanit”. (Muslimi).
Në këtë hadith Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka përmbeldhur mes nxitjes në gjëra të dobishme dhe kërkimit të ndihmës nga All-llahu, e pamundësisë, e cila është dembeli e dëmshme dhe dorëzimit ndaj caktimit të All-llahut që ka ndodhur sipas Kaderit të Tijë.
Pra, gjërat i ka ndarë në dy grupe:
– gjëra që njeriu mundet t’i realizojë me mundin dhe punën e tijë dhe të këqija që ka mundësi t’i largojë ose t’i zvogëlojë me mundin e tijë, në këtë lëmi duhet dhënë mundin dhe duhet kërkur ndihmë prej All-llahut [subhanehu ve teala].
– Gjëra ku nuk mundet kështu të veprohet, por duhet t’i dorëzohet All-llahut dhe duhet të qetësohet me caktimin e Tijë.
Ska dyshim se nëse e kemi parasyshë këtë rregull, kjo do të na i largon brengat dhe mërzitë dhe do të na shkakton gëzim dhe lumturi.
Pesë: prej shkaqeve më të mëdha për të zgjëruar gjoksin dhe për ta qetësuar zemrën është përmedja e All-llahut [subhanehu ve teala].
Përmendja e All-llahut ka efekte të mëdha dhe të çuditshme në qetësim dhe rehati.
All-llahu [subhanehu ve teala] thotë:
الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ(28)
“Ata që besuan dhe me të përmendur All-llahun, zemrat e tyre qetësohen; pra ta dini se me të përmendur All-llahun zemrat stabilizohen”. (Er-Ra’d: 28).
(pjesa e I)
Shejh: Abdur-Rahman bin Nasir Es-Sadi,
shqipëroi: Bekir Halimi
