Në një përplasje verbale me ish-kolegë të tij partiakë, deputeti Ben Blushi, i cili tashmë drejton një forcë politike me emrin sinjifikativ LIBRA, të cilin afërmendsh e lidh dhe me profilin e tij prej shkrimtari, ka bërë që ai të etikohetohet jo pak herë si injorant, sidomos nga ministrja e Arsimit, Lindita Nikolla.
Por kjo damkë mbi të sikur nuk shkon, nëse marrim parasysh raportet e tij me librin, ama në një qasje krejt sempliste. E vërtetë që nuk mund t’i thuash injorant një njeriu që jo vetëm është rritur mes librash, edhe si një trashëgimi familjare, por dhe që ka shkruar gjithashtu plot sosh.
Dikush do thoshte se ai, gjithsesi, mund të jetë një injorant brenda kontekstit politik, ku vuan nga mosnjohja për fusha të caktuara; por edhe aty ku mbahet si adapt, në fushën e letrave, Blushi nuk i ka shpëtuar gjyqit ndaj injorancës së tij.
Pak vite më parë, romani i tij “Të jetosh në ishull”, i cili ngjalli jo pak debate kur doli sefte në qarkullim, u kalua në sitën e një tjetër emri të njohur të letrave, Ervin Hatibi, i cili me stilin e tij të njohur të një shpartallimi të urtë e fin, ia shpalosi paq injorancën, dukshëm të ngjyer me dashakeqësi, në disa pjesë të librit të tij.
Ja ç’shkruan Hatibi tek “Orienti i ftohur i shqiptarëve”, kur merr në shqyrtim “Ishullin” e Blushit.
“Romani hapet klimatikisht me fjalinë: “Ishte një ditë e nxehtë dhe njerëzve nuk u hahej mish”. Sipas recensës përcjellëse të botuesit, romani ka “sjellë në letërsinë shqipe, personazhe të njohura, ngjarje e data që të çudisin për erudicionin e autorit, njohjen deri në imtësi të epokës ku zhvillohen ngjarjet dhe të zakoneve, traditave, organizimit të jetës së përditshme e, në mënyrë të veçantë, të riteve e normave fetare që rrjedhin nga Librat e Shenjtë”. Erudicioni i autorit, në fakt, nis e të çudit që në rreshtin e parë të faqes së dytë të romanit, ku përfundojmë së lexuari fjalinë: “Imami u shfaq pas pak duke lidhur tyrben mbi kokën e rruar”. Ajo çka ka dashur të lidhë autori mbi imamin e rruar, sigurisht është një çallmë ose turban. Por, ama, “grafonemat” teatrale të turbanit, përzier me ato të xhybes, e cila është edhe ajo një gjë prej cope, një fjalë islamike e gardërobës me klishe, kanë dalë pastaj me “tyrbe”. Tyrbja është një varr monumental apo një ndërtesëz e vogël që rrethon një varr ose thjesht një varr i njohur që nderohet e vizitohet përtej lidhjes familjare më të vdekurin. (Për këto përkufizime krejt personale nuk kam hapur asnjë enciklopedi ose tekst eruditësh: kam qenë jo më shumë se pesë vjeç kur e kam mësuar këtë fjalë, i ulur pa cikur dyshemenë në platenë e Teatrit Popullor, diku në fund të viteve të ’70-ta, duke ndjekur një dramë që quhej “Gryka e Nëmur”).
Me tyrben, imami konfuz i “Ishullit” bëhet më i besueshëm kur i thotë Alekum Selam një mysafirit, i cili do t‘i përgjigjet me Mirëdita. Megjithatë, informacioni elementar, sidomos prej një imami të rëndomtë, e do që, si minimum, të mos niset mbrapsht përshëndetja e njohur rituale “selam alejkum” (le të thotë edhe alekum në vend të alejkum, vetëm ta nisë së mbari). Përveç gafës lidhur mbi kokën e imamit, mu kështu edhe përshëndetja e kthyer së prapthi nis e na paralajmëron disi për çka mund të na presë më tej faqes 2 të romanit. Ende në faqet e para gjejmë të njëjtin imam të shpjegojë se emri i profetit Ismail përkthehet “i egër dhe i fortë”: edhe këtu nuk jemi në rrugë të mbarë, se emri është teoforik, përmban emrin e Zotit dhe jo pandehma të supozuara nga ismailofobia (sic!). Kur këto gabime i bën imami, po të tjerët?
“Sa të tjerë paguajnë taksën e tokës, xhizven, të cilën taksidarët ua rrjepin të krishterëve?” – pyet tepër diku pas faqes së njëqindtë të romanit personazhi-intelektual i rrëfimit, një Arianit Komneni, mbase avatar i autorit, që në këtë skenë bile ka hapur e po citon libra të vjetër për Islamin; por, ende nuk ka lexuar ose nuk e kanë lajmëruar se xhizvja (apo xhizja a sido që t’i thonë turqit kësaj), pra taksa vjetore që duhet ta ketë paguar kush e di sa herë si mashkull adult i krishterë, i shëndetshëm e joushtarak, nuk i është marrë aspak për tokën…
Xhizvja e tyrbja mbi kokë e plot të tjera si këto, rishfaqen të pandryshuara edhe në ribotimet e shumta të romanit.
Përveç botuesit të librit që e cituam më lart të nënvizonte “erudicionin” e autorit Blushi, atë e nënvizon do-s’do edhe recensenti jo i rastësishëm, eseisti Pirro Misha, prej vitesh kontribuues i dalluar në debatet për historinë dhe identitetet”, shkruan pra Ervin Hatibi, duke qëmtuar në produktin letrar të Blushit.
Çdo koment i mëtejshëm dhe çdo përsiatje mbi atë nëse Blushi është apo jo injorant, është i tepërt. /tesheshi.com/
